Van 't Schip over historisch verval PEC: omgaan met druk is ook kwaliteit

Op 19 november 2017 verloor PEC Zwolle op schlemielige wijze in de slotfase van de latere kampioen PSV. Maar na afloop waren de complimenten voor PEC-trainer John van 't Schip.

"Zijn ploeg speelde echt fantastisch", jubelde Pierre van Hooijdonk in Studio Voetbal. "Een genot om naar te kijken. Ze staan waar ze horen te staan op de ranglijst."

Met een knappe vierde plaats en een tas vol complimenten reisde PEC Zwolle ruim een maand later af naar het Spaanse Mijas voor het jaarlijkse trainingskamp. Daar besloten clubleiding en technische staf tot een logische, maar voor Zwolse begrippen ongebruikelijke stap.

De nieuwe ambities waren nog niet uitgesproken of het verval trad in. Zozeer zelfs dat plaatsing voor de play-offs om Europees voetbal op de tocht is komen te staan.

"Omgaan met druk, dat is ook een kwaliteit", erkent coach Van 't Schip deze week. "Dat hebben we na de winterstop niet goed kunnen vertalen in resultaten."

Fris en frivool

Na het tegenvallende vorige seizoen, waarin de Zwollenaren onder leiding van de afzwaaiende Ron Jans op de veertiende plek eindigden, gaven de beleidsbepalers Van 't Schip de opdracht om allereerst handhaving te bewerkstelligen.

Die doelstelling bleek een abc'tje. Sterker, PEC Zwolle groeide voor de winter uit tot dé verrassing en kreeg compliment na compliment vanwege het frisse en frivole voetbal.

Spelers als Philippe Sandler, Kingsley Ehizibue, Mustafa Saymak, Ryan Thomas, Youness Mokhtar en Younes Namli excelleerden. Sandler dwong zelfs een transfer af naar Manchester City.

Liefst 33 punten leverden de achttien competitiewedstrijden voor de jaarwisseling op. Maar de kansloze 4-0 nederlaag op 22 december bij ADO Den Haag bleek een voorbode te zijn van wat zou komen.

Personele problemen

Zonder de geschorsten Dirk Marcellis en Mokhtar en de geblesseerde Thomas en Saymak zakte PEC flink door het ijs. Pijnlijk duidelijk werd dat de blauw-witten kwetsbaar zijn in de breedte.

Exemplarisch was de 4-0 nederlaag bij PSV, met een rode kaart voor reservedoelman Mickey van der Hart. Die was juist de vervanger van Diederik Boer, die eerder die week rood pakte in het verloren bekerduel met AZ.

Het enige vrolijke gezicht die avond in Zwols trainingspak was van Mike Hauptmeijer. De 21-jarige derde doelman hield aan de Zwolse onheilstijding zijn eredivisiedebuut over.

De schamele elf punten die in de tweede seizoenshelft werden verzameld, zijn niet alleen te wijten aan blessures en pech. Ook kunnen vraagtekens geplaatst worden bij de mentale weerbaarheid.

Op het moment dat PEC op voorsprong komt, is het nauwelijks te verslaan. Ook na de winterstop bewijzen de overwinningen op NAC, sc Heerenveen en Sparta dat.

Maar uit de cijfers blijkt onmiskenbaar dat de aanvalskracht van Zwolle aan erosie onderhevig was. De 'expected goals', het cijfer waarmee de kwaliteit van de kansen/schoten wordt uitgedrukt, daalde aanzienlijk (van 26,6 naar 20,3) en ook de schotnauwkeurigheid (van 51 procent naar 43 procent) liep terug.

Van 't Schip heeft er geen verklaring voor. Hij verwijst naar de wedstrijd van vorige week tegen Willem II (0-1). "Die staat nog vers in het geheugen. Je krijgt zo veel kansen... Als die er dan niet in gaan, dan weet je dat het een moeilijk verhaal wordt."

Mentale weerbaarheid

Willem II scoorde in de eerste de beste uitval en meteen gingen de koppies hangen. Het is symptomatisch voor de tweede seizoenshelft. Geen enkele keer wist PEC Zwolle een achterstand om te buigen in een uiteindelijke zege.

Slechts twee keer - tegen VVV-Venlo en Excelsior - wist het nog een puntje te pakken.

De Zwolse ploeg herbergt weinig spelers die de mouwen opstropen op het moment dat het even minder gaat. Met slechts 45,6% gewonnen duels in 2018 sluit PEC de rij in de eredivisie.

Het 'bikkelen' zit tegenwoordig ook niet meer zo in het DNA van de club, die technisch voetbal propageert op het eigen kunstgras. Op vreemde bodem ging het dan ook vaak mis. Na de winterstop werden alle zes uitwedstrijden verloren. Twee weken geleden verloor PEC zelfs in Enschede van FC Twente, de enige zege na de winterstop van de degradant.

Toch wordt er wel degelijk met de vuist op tafel geslagen in Zwolle. "Als de resultaten niet goed zijn, wordt er veel met elkaar gesproken", aldus Sandler. "En dan worden we echt wel boos op elkaar. Hopelijk heeft dat zin zondag."

Wrange nasmaak

Beleeft PEC Zwolle een keurig seizoen met een spectaculaire seizoensstart? Of blijven de supporters zitten met een wrange nasmaak? Veel zal afhangen van de laatste speelronde, waarin PEC op bezoek gaat bij AZ.

Een zege kan genoeg zijn om met de hakken over de sloot alsnog de play-offs in te gaan, mits ADO Den Haag tegen Roda JC niet wint met drie doelpunten meer dan de Zwollenaren.

Bij een nederlaag in Alkmaar schrijft PEC alsnog historie met het grootste verval ooit in punten tussen de eerste en tweede seizoenshelft van de eredivisie. En dat is historie, waar niemand in Zwolle in januari rekening mee had gehouden.