Reconstructie: hoe het zondag misging op Schiphol

• Ben Meindertsma en Petra Steenhoff

De stroomstoring in de nacht van zaterdag op zondag veroorzaakte chaos op Schiphol. Duizenden reizigers strandden op de luchthaven en er ontstonden gevaarlijke situaties rond de toegangswegen naar de luchthaven, die voor het eerst in de geschiedenis werden afgesloten.

Was het de stroomstoring die deze chaos veroorzaakte of was het juist het besluit van Schiphol om de luchthaven af te sluiten? Een reconstructie van de gebeurtenissen op 29 april.

04.30 uur:
Schiphol meldt op de website dat er een stroomstoring is geweest in Amsterdam en dat de luchthaven ook te maken heeft gehad met een tijdelijke stroomstoring. Volgens Schiphol werken de meeste systemen inmiddels weer, behalve het inchecksysteem.

Die stroomstoring was volgens Tennet echter al uren eerder ontstaan (om 00.42 uur) in een heel ander gebied. De netwerkbeheerder is verbaasd dat Schiphol daar last van heeft ondervonden. De luchtverkeersleiding op Schiphol-Oost heeft namelijk helemaal geen last gehad.

05.10 uur:
Het inchecksysteem werkt nog steeds niet en de vertrekhallen staan vol met reizigers die niet weg kunnen. Schiphol meldt op de website dat "om de veiligheid van reizigers in de terminal te garanderen, de luchthaven samen met de bevoegde autoriteiten heeft besloten om de wegen naar de luchthaven af te sluiten en het treinverkeer tot nader order stop te zetten".

Schiphol besluit hiertoe samen met de marechaussee, maar dat is in strijd met het protocol. In het crisisbestrijdingsplan van Schiphol staat dat het besluit om het trein- en wegverkeer naar de luchthaven stil te leggen wordt genomen door de burgemeester van de gemeente Haarlemmermeer.

Burgemeester Onno Hoes heeft dat besluit echter niet genomen, bevestigt de gemeente Haarlemmermeer aan de NOS. Hij werd volgens een woordvoerder op enig moment wel op de hoogte gesteld, maar niet duidelijk is wanneer dat precies gebeurde.

Door het afsluiten van Schiphol ontstonden al snel gevaarlijke toestanden langs de snelweg, waar auto's massaal stil gingen staan op de vluchtstrook en reizigers met koffer en al de vangrail over klommen om te voet verder te gaan naar de luchthaven. En niet alleen de passagiers, maar ook bemanningsleden en grondpersoneel konden de luchthaven niet meer bereiken, wat de chaos nog groter maakte volgens luchtvaartmaatschappijen.

05.11 uur:
Er wordt een GRIP 2-code afgegeven, waardoor er vanaf dat moment officieel een crisissituatie is op regionaal niveau. In het crisisteam bespreken hulpdiensten zoals brandweer, politie en ambulance, de marechaussee en Schiphol in een speciale containerbak de situatie onder leiding van een operationeel leider.

Ook de burgemeester van de Haarlemmermeer krijgt een melding bij een GRIP 2-situatie. Maar het besluit om Schiphol af te sluiten was op dat moment volgens de website van Schiphol al genomen.

06.30 uur:
Het inchecksysteem werkt weer in alle vertrekhallen en de luchthaven is weer opengesteld voor weg- en treinverkeer. De rest van de dag probeert Schiphol zoveel mogelijk reizigers en vluchten te laten vertrekken, maar uiteindelijk stranden naar schatting zo'n 5500 reizigers en worden volgens de luchthaven 60 vluchten geannuleerd. Volgens FlightRadar24 zijn in totaal 140 vluchten geannuleerd, 72 vertrekkende en 68 aankomende vluchten. In totaal viel 10 procent van alle vluchten uit.

Het wachten is nu op de uitkomsten van meerdere onderzoeken. Schiphol doet zelf onderzoek naar het falen van het inchecksysteem. Ook een extern bureau gaat onderzoek doen naar wat er mis is gegaan op de luchthaven. Tennet onderzoekt de oorzaak van de stroomstoring en de Veiligheidsregio zoekt uit of de juiste procedures zijn gevolgd.