Een alternatief voor Facebook? Dat is makkelijker gezegd dan gedaan
De laatste weken klinkt de roep om een Facebook-alternatief misschien wel luider dan ooit. Het dataschandaal rond Facebook leidde in Nederland zelfs tot de vraag of Hyves niet kan terugkeren. Hoewel Hyves-eigenaar TMG dat niet ziet zitten, roept de discussie over privacy wel de vraag op of er iemand in het gat springt dat nu ontstaat. En of het zin heeft om aan zo'n netwerk deel te nemen.
Het Nederlandse initiatief Datong is dat van plan en wil serieuze stappen zetten. Het idee komt van onder anderen oud-PvdA-Kamerlid Astrid Oosenbrug en Ahmed Aarad, mede-oprichter van Open Source & Overheid. "Het moet een sociaal netwerk worden waar je zeker van kunt zijn dat de data ook echt van jou zijn", zegt Oosenbrug tegen de NOS.
En een alternatief voor Facebook vormen is nog maar het begin. Datong wil ook gaan concurreren met YouTube, Dropbox en Gmail en de handel in cryptomunten mogelijk maken. Als het aan de initiatiefnemers ligt, wordt het een "centrale hub" in het leven van mensen. En niet alleen voor mensen in Nederland, maar voor heel Europa.
Garantie geven
"Het is de bedoeling dat het open source wordt", zegt Oosenbrug. Dan kan iedereen controleren wat het platform doet. "We geven daarnaast de garantie dat er niks met je data wordt gedaan. Ze worden niet verkocht en ook niet gebruikt voor advertenties." In tegenstelling tot netwerken als Facebook of Google is er geen reclame te vinden. Maar het leunt ook niet op een abonnementsmodel, zoals bij De Correspondent het geval is.
Ook moet er een privacyraad komen, waar burgerrechten- en privacyorganisaties in kunnen plaatsnemen en toezicht kunnen houden. Volgens Oosenbrug moet het verdienmodel gaan lijken op dat van Wikipedia. Die site leeft vooral van giften. Echt een gemakkelijk bestaan is dat niet: je hebt namelijk geen zekerheid op inkomsten.
Ik verwacht dat we negen maanden tot een jaar nodig hebben om het op te zetten.
De groep heeft al een website, Datong.nu, maar het netwerk zelf bestaat nog niet. "Ik verwacht dat we negen maanden tot een jaar nodig hebben om het op te zetten." Het is vooralsnog dus een idee, dat allereerst aan geld moet zien te komen om te kunnen starten. Daarvoor wordt volgens Oosenbrug gekeken naar onder meer de Europese Unie. "Onlangs kwam er 50 miljoen euro vrij voor de ontwikkeling van 5G. Ik denk dat wij ook wel wat geld kunnen lostrekken." Ook hoopt ze op een bijdrage van de landelijke overheid.
Lastig om tussen te komen
Aan ambitie dus geen gebrek. Maar het is anno 2018 heel lastig om een nieuw sociaal netwerk op te zetten, laat staan een dat zoveel dingen tegelijk wil doen. In de loop der jaren zijn Facebook-alternatieven als Ello, Mastodon en Diaspora en recent nog het het controversiële Vero bedacht. De ene app krijgt meer media-aandacht dan de andere, maar voor allemaal geldt dat ze uiteindelijk nauwelijks de aandacht weten vast te houden. Veel mensen lijken hun plekje op het web wel te hebben gevonden.
Daarnaast laten partijen als Snapchat zien dat het ook met veel geld nog lastig is om een alternatief te worden dat kan groeien. Dat bedrijf werd mede succesvol dankzij het concept van stories, waarbij je in foto's en video's dingen deelt die na 24 uur weer verdwijnen. Instagram (onderdeel van Facebook) kopieerde dit met succes en haalde Snapchat zo behoorlijk wat wind uit de zeilen.
Ik denk dat je als platform wel echt iets anders moet doen dan Facebook om bestaansrecht te creëren.
"Ik juich nieuwe initiatieven zonder meer toe", zegt mediaprofressor Mark Deuze van de Universiteit van Amsterdam. "Maar ik denk dat je als platform wel echt iets anders moet doen dan Facebook om bestaansrecht te creëren."
Daarnaast denkt Deuze dat het vrij lastig is om ook maar in de buurt te komen van de schaal van Facebook. "Je hebt een netwerkeffect nodig." Dat betekent dat je vriendengroep net als jij bereid moet zijn te willen overstappen. In de praktijk blijkt dat vaak heel lastig.
Oosenbrug en Aarad denken daarin profijt te hebben van de nieuwe privacywetgeving die straks in Europa van kracht wordt. Die verplicht bedrijf om gebruikers de mogelijkheid te bieden om hun data mee te nemen naar een ander platform, bijvoorbeeld Datong.
Afwachten
Of het platform er komt en succesvol zal worden, is voorlopig afwachten. Het zwengelt in ieder geval weer de discussie aan of het mogelijk is om een online sociaal leven op te bouwen zonder dat Facebook met je meekijkt.
Het meest logische alternatief voor Facebook is namelijk Instagram. Qua grootte is dat de nummer twee in ons land en groeit flink aan populariteit. Maar daar is Facebook dus ook eigenaar van. Net als van WhatsApp, een ander sociale plek waar we graag samenkomen.
