Lubbers in memoires: Hirsch Ballin had Wilders moeten temmen

Ernst Hirsch Ballin had als minister van Justitie in het kabinet-Rutte I moeten zitten met een vetorecht over uitspraken van PVV-leider Geert Wilders. Dat schrijft oud-premier Ruud Lubbers in zijn memoires Persoonlijke herinneringen, die komende week worden gepubliceerd. In een van de laatste hoofdstukken van het boek schrijft Lubbers over zijn rol als informateur bij de samenwerking tussen VVD, CDA en PVV.

"Ik dacht: er is maar één man in Nederland die Wilders kan temmen en dat is vanwege zijn intellectuele kracht Ernst Hirsch Ballin", schrijft Lubbers. Daarom stelde Lubbers als informateur Mark Rutte voor om Hirsch Ballin minister van Justitie te maken. De VVD-leider stond open voor dat voorstel. Net als Wilders overigens, die volgens Lubbers bereid was om zijn uitspraken te laten wegen door Hirsch Ballin.

De PVV-voorman ontkent dat Hirsch Ballin vetorecht zou krijgen over zijn uitspraken. "Onzinverhaal, Lubbers is knettergek geworden. Niemand snoerde en snoert mij de mond. Geen al-Qaida, geen rechter en zeker geen CDA'er", zei Wilders over de passages in het boek van de overleden oud-premier.

Hirsch Ballin haakte af na beraad met zijn vrouw. "Daar kan ik mijn vrouw niet mee belasten. Zij heeft mij er nadrukkelijk op gewezen dat ze dat ontoelaatbaar vindt", citeert Lubbers zijn oud-minister van Justitie in het 62ste hoofdstuk, dat hij En het drama Wilders heeft genoemd.

Lubbers nam het zichzelf kwalijk

Dat er alsnog een kabinet kwam met gedoogsteun van de PVV, rekende Lubbers zichzelf aan, schrijft hij. Hij spreekt van "het rampjaar 2010". Volgens de oud-premier ging het mis omdat hij zijn informateursrol op het moment van de afzegging al had overgedragen aan Ivo Opstelten, die zelf minister van Jusitie zou worden. Daardoor kon hij de formatie niet meer bijsturen.

Opstelten was volgens Lubbers niet in staat de matigende rol op zich te nemen die hij wel voor Hirsch Ballin had gezien. Verder denkt Lubbers dat de succeskansen van een formatie over rechts zijn onderschat door de linkse partijen.

Het was al bekend dat Hirsch Ballin fel tegenstander was van de gedoogconstructie met de PVV. Toen het CDA-congres zijn fiat moest geven aan de samenwerking, riep hij zijn partijgenoten al op tot een tegenstem. "Doe dit ons land niet aan, doe het de partij niet aan.

Hirsch Ballin speelde ook een rol in een andere pijnlijke episode uit Lubbers' politieke leven. Bij de verkiezingen van 1994 maakte de toenmalige premier bekend dat hij niet voor CDA-lijsttrekker Elco Brinkman zou kiezen, maar op Hirsch Ballin zou stemmen, de nummer drie op de lijst.

Op het moment dat Lubbers het boek schreef, was de verstandhouding met Brinkman weer goed, schrijft hij ook, maar 24 jaar geleden leidde zijn keuze tot een "drama": het CDA verloor 20 zetels en Brinkman vertrok uiteindelijk uit de politiek.

Lubbers schrijft dat hij "zeer deloyaal" was naar Brinkman, omdat in de CDA-campagne was gepleit tegen een samenwerking met de PvdA en voor "aantasting" van de AOW. "Kennelijk was ik over de rooie. Een keuze waarvan ik later denk: fout, fout, fout, Ruud."

De oud-premier overleed in februari op 78-jarige leeftijd. Hij had al geruime tijd gezondheidsproblemen en verscheen nog maar nauwelijks in het openbaar. Zijn boek Persoonlijke herinneringen verschijnt op 16 april. Lubbers schrijft erin over zijn jeugd en zijn jaren als politicus.