Van kostuum tot tattoos: vaak discussie over kleding in Tweede Kamer

Kledingvoorschriften zijn er niet in de Tweede Kamer. Misschien juist daarom gaat het regelmatig over wat gepast is om er te dragen en wat niet, en worden volgens sommigen soms de grenzen opgezocht.

Voor de Tweede Wereldoorlog moesten Kamerleden op eigen kosten een ambtskostuum aanschaffen dat nu zo'n 30.000 euro zou kosten. Iedereen zag er toen dus hetzelfde uit. Vandaag gaat het over de blote armen met tattoos van SP-Kamerlid Kwint, en of dat wel past bij de functie.

De afgelopen eeuw is de mening over wat gepaste of representatieve kleding is voor politici nogal aan verandering onderhevig geweest. Politici houden rekening met de uitstraling en voorbeeldfunctie van het Kamerlidmaatschap. Maar zij gebruiken kleding ook als ondersteuning van hun politieke opvattingen.

Borduursels

Voor de Tweede Wereldoorlog droegen ministers, Kamerleden en leden van de Raad van State op Prinsjesdag een ambtskostuum. Een zwarte jas met gouden borduursels, een steek met struisveren en schoenen met glimmende gespen. Kamerleden droegen daar een zwarte broek onder, ministers een witte.

Na de oorlog verdween het ambtskostuum door de behoefte aan het uitstralen van soberheid. Het werd vervangen door een jacquet of een ander kostuum. Ministers dragen die tegenwoordig nog steeds. Premier Kok liet er bijvoorbeeld een maken door Frans Molenaar.

Maar veel Kamerleden zijn overgegaan op een gewoon net pak met stropdas.

Mantelpak

De oude kledingvoorschriften dateerden van voor de tijd dat er vrouwen in de politiek zaten. Het eerste vrouwelijke Kamerlid, Suze Groeneweg in 1918, heeft zich dus nooit aan een formeel voorschrift hoeven houden. Als dochter van een landarbeider droeg zij eenvoudige jurken.

De eerste vrouwelijke minister, Marga Klompé in 1956, kon volstaan met een mantelpak. Tegenwoordig hebben de degelijke mantelpakken in de Tweede Kamer plaatsgemaakt voor hoge hakken, korte rokken en strakke jurkjes, waar overigens nog nooit een discussie over is ontstaan.

Op Prinsjesdag waren vrouwen eerst alleen als echtgenote aanwezig. Op de publieke tribune, in het lang. In de jaren zestig en zeventig verdwenen de lange rokken, hoeden en handschoenen bij de vrouwelijke politici. Maar inmiddels zijn de hoedjes weer helemaal terug, nu vaak als politiek statement.

Spijkerpak en petje

Politici gebruiken kleding ook om hun politieke overtuiging mee uit te dragen. Zo verscheen in de jaren 70 de PvdA-politicus Jan Schaeffer, bekend van de uitspraak "in gelul kan je niet wonen", regelmatig in spijkerpak in de Tweede Kamer, zonder stropdas. De PvdA-politicus Spekman is beroemd, of berucht, om zijn slobbertruien.

In 2004 zette het jongste Eerste Kamerlid ooit, Driek van Vugt, op Prinsjesdag in de Ridderzaal een petje op met de tekst "Geen aanval op Irak". Na geroezemoes werd hem verzocht het petje af te zetten, uit respect voor de koningin, maar dat deed hij niet. Achteraf kreeg hij op zijn kop.

SGP-Kamerleden, zoals Kees van der Staaij, dragen vaak een oranje stropdas om hun koningsgezindheid te laten zien. Kamerlid Baudet trok legerkleding aan om zijn standpunt over bezuinigingen op defensie luister bij te zetten. Voormalig VVD-Kamerlid Van der Steur ging het als zoon uit een kleermakersgeslacht vooral om de etiquette.

Wel regels voor bezoekers Tweede Kamer

Voor de bezoekers op de publieke tribune in de Tweede Kamer gelden wel echte kledingregels. Zo mag de kleding niet een politiek standpunt, mening of overtuiging uitdragen. Je mag bijvoorbeeld geen hesje met het logo van vakbond FNV dragen op de publieke tribune. Een werk-uniform van NS of het leger mag wel.

Een motorjack van een bepaalde motorclub mag niet, een nikab of klederdracht uit een bepaald dorp mag weer wel. Maar er zitten regelmatig mensen met petjes of T-shirts op de publieke tribune waar teksten op staan, en die toch niet worden weggestuurd.

Bezoekers die kledingstukken uittrekken, worden overigens wel weggestuurd, zoals de studenten in 2014 die demonstreerden tegen het leenstelsel en op hun blote buiken 'schuldenstelsel' hadden geschreven.

Discussie

Kamervoorzitter Arib en de partijen willen in ieder geval niet vastleggen wat volksvertegenwoordigers moeten dragen. Wel wil Arib dat ze er netjes en representatief uitzien. Wat dat is, daar zijn de meningen dus over verdeeld.

De kledingregels in de Tweede Kamer zijn, zolang ze niet worden vastgelegd, onderhevig aan maatschappelijke veranderingen, smaak, politieke voorkeuren en individuen met ludieke acties. De parlementaire foto's en video's bieden daardoor een blik op de maatschappij.