May laat veel vragen onbeantwoord in brexit-speech
Theresa May heeft in haar prominente brexit-speech weliswaar iets meer inzicht gegeven in wat de Britten verwachten van de toekomstige relatie met de EU na de brexit, maar ze bleef vaag op een aantal belangrijke onderwerpen. Zo blijven haar ideeën over wat er moet gebeuren met de Noord-Ierse grens schimmig.
Wel was May realistischer dan ooit tevoren. "Het leven zal anders worden. Er zal minder toegang zijn tot elkaars markten dan nu", zei ze. May erkent dat onderhandelingen een kwestie zijn van geven en nemen, en dat niet alle wensen van de Britten zullen worden ingewilligd. "We kunnen niet alle voordelen behouden, zonder aan alle verplichtingen te voldoen."
Zo zei ze dat regelgeving op een aantal gebieden "in wezen vergelijkbaar zal blijven", en dat Europese wetten van invloed zullen blijven op het Verenigd Koninkrijk. Maar ze herhaalde dat er een onafhankelijk arbitragemechanisme moet komen dat daar toezicht op houdt, omdat het Verenigd Koninkrijk straks niet meer valt onder de jurisdictie van het Europese Hof van Justitie.
Correspondent Tim de Wit legt uit wat May heeft gezegd in haar speech, hoe dit in Brussel is gevallen en waarom May over veel onderwerpen nog heel vaag blijft.
Eigenlijk wil May een constructie waarin haar land half in de interne markt blijft, en er half uit stapt. Zo zijn de Britten af van de lasten van de interne markt: het verplicht overnemen van alle Brusselse regelgeving en het vrij verkeer van personen. Maar ze houden de lusten: tariefvrij en onbelemmerd handelen. Dat is voor de EU onbespreekbaar: cherry picking, de krenten uit de pap halen, noemen ze dat in Brussel. Dat kan niet.
Dat wist Theresa May al voordat ze vandaag aan haar speech begon. Toch koos ze voor dezelfde koers, om haar achterban in eigen land tevreden te houden. May moet alles in stelling brengen om ervoor te zorgen dat haar partij niet uit elkaar valt en haar eigen regering niet tegen haar in opstand komt. De Conservatieve Partij is enorm verdeeld over de brexit. Daarom weet May: hoe meer duidelijkheid ze geeft over haar plannen, hoe groter de kans dat er in eigen gelederen een opstand ontstaat. Dat zal haar politieke ondergang betekenen.
Geen oplossing Ierse grens
Waar ze vandaag dus ook niet mee kwam, was met een oplossing voor de grens tussen Ierland en Noord-Ierland, het grootste struikelblok in de scheidingsonderhandelingen. Want, waarschuwde hoofdonderhandelaar van de EU Michel Barnier al vaker: als je uit de interne markt stapt, dan komen er grenscontroles. May houdt echter vol dat het mogelijk is om uit de interne markt te stappen, en toch de grens "zo open mogelijk" te houden. Ofwel met een "douanepartnerschap", ofwel met een "gestroomlijnde grens".
Maar hoe dat er dan precies uit moet komen te zien, dat vertelde ze vandaag wederom niet. Liever had ze het over de toekomst, over wat er na de scheiding moet gebeuren. Maar daarmee blijven veel vragen onbeantwoord.
May probeerde vandaag de boel bij elkaar te houden door met een compromis te komen voor het thuisfront. De brexiteers moeten iets toegeven: veel regelgeving zal vergelijkbaar blijven met die van de EU. Ook de voorstanders van een 'zachte brexit' hebben wat te slikken: het Verenigd Koninkrijk stapt absoluut uit de douane-unie. Thuis kan ze dit misschien verkopen, maar of Brussel het ook pikt, lijkt van later zorg.
Vandaag zagen we een klein stapje vooruit in de toenadering naar Brussel, terwijl er eigenlijk een reuzenstap nodig is. Want de tijd dringt: eind dit jaar moeten de onderhandelingen zijn afgerond, zodat de deal door alle afzonderlijke parlementen kan worden geratificeerd voordat de Britten op 29 maart 2019 uit de EU stappen.
