Gepimpte buitenlandervaring nekte Zijlstra

Toen Halbe Zijlstra (49) werd genoemd als minister van Buitenlandse Zaken, zag niet iedereen dat direct voor zich. Was de VVD'er wel diplomatiek genoeg? Had hij genoeg buitenland-ervaring?

Nieuwsuur vroeg hem na zijn 'sollicitatiegesprek' met premier Rutte, eind oktober, op de man af: "Kan een botte Fries ook een diplomaat zijn?" Zijlstra antwoordde dat hij in zijn nieuwe functie een andere man wilde laten zien dan de voormalige VVD-fractievoorzitter Zijlstra. "In die rol moet je een scherp profiel neerzetten. De komende jaren zult u een andere kant van mij zien."

Het werden geen jaren, maar maanden. Zijlstra viel vandaag omdat hij gelogen heeft over een buitenland-ervaring. Kwade tongen beweren dat hij dit deed om zijn cv op dat punt wat op te pimpen.

Zijlstra werd in januari 1969 geboren in Oosterwolde (gemeente Ooststellingwerf) in Friesland. Zijn vader was rechercheur bij de Rijkspolitie. Die achtergrond zou zijn recht-voor-de-raap-nuchterheid verklaren.

De jonge Zijlstra werd in 1994 lid van de VVD. Hij zat van 1998 tot 2006 in de gemeenteraad van Utrecht, met een onderbreking van twee jaar wegens werkzaamheden in het buitenland.

Van 2001 tot 2006 was hij directeur/eigenaar van het projectmanagementbureau Improvex, dat onder meer verantwoordelijk was voor een nieuw creditcardsysteem bij Shell.

In die hoedanigheid kreeg hij te maken met Shell-topman Van der Veer, van wie hij later het verhaal over diens ontmoeting met Poetin in 2006 hoorde. Dat verhaal, dat hij naar zichzelf toetrok, is hem nu fataal geworden.

In 2006 maakte Zijlstra de overstap naar de landelijke politiek. Hij was sindsdien Kamerlid, staatssecretaris van OCW en vanaf 2012 fractieleider van de VVD in de Tweede Kamer.

Bij de maanden durende formatie-onderhandelingen over het huidige kabinet was hij de rechterhand van VVD-leider Rutte.

Als staatssecretaris in het kabinet-Rutte I was hij verantwoordelijk voor forse bezuinigingen op de cultuursector. Die bezuinigingen maakten hem in combinatie met de kennelijke gretigheid waarmee hij ze doorvoerde gehaat in de sector. Dat hij naar hardrockband Metallica luistert en thrillerschrijver Dan Brown leest, maakte het er niet beter op; dat maakte hem volgens critici tot een cultuurbarbaar.

Als fractieleider ging hij weleens te ver, vond bijvoorbeeld toenmalig coalitiepartner PvdA toen Zijlstra suggereerde dat asielzoekers naar Nederland komen om een ooglidcorrectie of borstvergroting te laten doen of toen hij in de Zwarte Piet-discussie zei dat het sinterklaasfeest "wordt vermoord".

Dat hoorde allemaal bij zijn rol in de Tweede Kamer, zei Zijlstra daarover. Als minister van Buitenlandse Zaken had hij wat anders willen laten zien. Daar heeft hij in de afgelopen drieënhalve maand nauwelijks de tijd voor gehad.