Extreem zuinige Ikea-oprichter Kamprad begon als verkoper van lucifers
Ikea-oprichter Ingvar Kamprad, die gisteren op 91-jarige leeftijd overleed, stond in Zweden bekend als een extreem zuinige multimiljonair. Tegelijkertijd zette hij Zweden op de wereldkaart met zijn doe-het-zelf-meubels voor de massa. De Ikea-catalogus werd één van de meest verspreide boekwerken ter wereld: met jaarlijks ruim 200 miljoen exemplaren van dezelfde grootte als de Bijbel, de Koran en de Harry-Potter-reeks.
Voor de Zweden is Ingvar Kamprad de personificatie van het Zweedse Volkshuis: het na-oorlogse idee dat iedereen in Zweden gelijk is en gelijke kansen moet krijgen. Kamprad gaf er zijn eigen draai aan met het motto dat iedereen zijn huis met betaalbare producten moest kunnen inrichten.
Extreem zuinig
Hij was één van de rijkste mannen ter wereld die trots was op zijn extreme zuinigheid. In de weinige interviews die hij gaf, vertelde hij zonder gêne over zijn kleding die hij op de rommelmarkt aanschafte. Hij reed rond in een oude Volvo en ging er prat op theezakjes opnieuw te gebruiken. In 1976 schreef hij Testament van een meubelhandelaar, een manifest voor de medewerkers, waarin hij deze zuinigheid vastlegde met zinnen als "Eenvoud is een deugd, verkwisting van middelen een van de ernstigste ziekten der mensheid".
Ik ben slecht in beslissingen nemen, slecht in organiseren en denk niet dat ik een hoog IQ heb
Kamprad kon tegelijkertijd reflecteren over zijn negatieve eigenschappen. "Ik ben slecht in beslissingen nemen, slecht in organiseren en denk niet dat ik een hoog IQ heb. Maar tegelijkertijd is Onze Lieve Heer aardig geweest en heeft hij me een zeer gezond verstand gegeven. Dat heb ik vele malen uitgebuit", vertelde hij in een interview.
Ook was hij altijd bang om aan alcohol verslaafd te raken en ging hij al in de jaren 60 naar de huisarts voor advies. Die raadde hem aan om drie keer per jaar drie weken niet te drinken, zodat de nieren en lever zouden worden gereinigd. "Op die manier word je nooit een alcoholist", aldus de huisarts.
Postorderbedrijf
Kamprad begon zijn carrière op vijfjarige leeftijd met het verkopen van lucifers aan boerderijen in de buurt. Toen hij als jongen van zeventien voor zijn examen slaagde, richtte hij Ikea op. Aanvankelijk was het een postorderbedrijf in van alles en nog wat. Kamprad fietste tussen postkantoor en huis om pennen, potloden, panty's, portemonnees en tafelversiering te verkopen.
In 1948 begon hij met meubelverkoop. Na een boycot van concurrenten liet hij meubels in eigen huis produceren en werd het doe-het-zelf-concept in het leven geroepen. Dat gebeurde nadat hij had gezien hoe een medewerker een tafel in de auto van een klant sjouwde en de poten eraf schroefde zodat de tafel erin paste.
Ingvar Kamprad was in Zweden meerdere malen onderwerp van felle discussies. In 1994 kwam naar buiten dat hij jarenlang lid was geweest van een fascistische beweging. Pas in de jaren 50 had hij er afscheid van genomen. Hij noemde dat later "jeugdige onbezonnenheid" en "de grootste fout in mijn leven".
Ook werd hij fel bekritiseerd omdat hij als multimiljonair in Zwitserland woonde en geen cent belasting in Zweden betaalde. Pas na de dood van zijn tweede vrouw verhuisde Kamprad terug naar Zweden. De belastingaanslag die volgde, ruim een half miljoen euro, was een schijntje van zijn vermogen maar deed pijn in zijn hart.
Grootste nachtmerrie
De grootse nachtmerrie van Kamprad was dat het familiebedrijf ten onder zou gaan door ruzies in tweede en derde generaties. Decennialang werkte hij aan ingewikkelde eigendomsstructuren, juridische constructies en stichtingen in het buitenland. In de eerste plaats om belasting te ontwijken. Tegelijkertijd wilde hij zo voorkomen dat de volgende generaties het bedrijf om zeep zouden helpen.
De drie zonen staan nu elk aan het hoofd van een eigen eenheid binnen Ikea: Ikano is de investeringstak, Ingka de stichting die de warenhuizen bezit en Inter-Ikea het deel dat over het concept Ikea waakt.
