Deel Schipholgemeenten is vertrouwen in luchthaven kwijt

• Ben Meindertsma en Hugo van der Parre

  Researchredacteuren

Dit jaar moet er een besluit worden genomen over de groeimogelijkheden van Schiphol. Maar zeker acht gemeenten rond Schiphol twijfelen op voorhand aan de betrouwbaarheid van de milieueffectrapportage (MER), het onderzoek van de luchthaven waarin de ruimte voor die groei wordt berekend. Dat blijkt uit een rondvraag van de NOS.

"Zolang wij niet merken dat de geluidsoverlast minder wordt, hebben wij geen vertrouwen in berekeningen die de indruk wekken dat het reuze meevalt met de overlast", zegt wethouder Hans Bouma van de gemeente Uithoorn.

De NOS benaderde alle 31 gemeenten die vertegenwoordigd zijn in de Omgevingsraad Schiphol. Twaalf gemeenten zeiden wel vertrouwen te hebben in de luchthaven, en elf gemeenten deden niet mee aan het onderzoek.

Onhandig

Over de MER is al veel te doen geweest. Het onderzoek zou in eerste instantie in 2016 verschijnen, maar moest over omdat er een verkeerd rekenmodel was gebruikt. In september publiceerde Schiphol al enkele cijfers uit de nieuwe MER, waaruit volgens de luchthaven zou blijken dat er nog best groei mogelijk is. De luchthaven werd een dag later daarvoor door toenmalig staatssecretaris Dijksma op de vingers getikt. Ze noemde het ondoordacht en onhandig.

De nieuwe MER zou dit najaar verschijnen, maar de staatssecretaris stak daar in oktober een stokje voor. Het ministerie constateerde "grote verschillen in uitkomsten" tussen het oude en het nieuwe onderzoek, en eiste eerst meer duidelijkheid van Schiphol voordat de MER gepubliceerd zou mogen worden. Schiphol verwacht dat dit nog enkele maanden zal duren.

Dorp wakker

Inmiddels heeft dus een deel van de gemeenten geen vertrouwen meer in het onderzoek. "Ik snap dat Schiphol vooral wil weten wat de gemiddelde overlast is. Maar als er 's nachts een vrachtvliegtuig overkomt, is het hele dorp wakker," zegt wethouder Marcel Steeman van Castricum. "En dat zie je niet terug in de berekeningen over de gemiddelde overlast."

De wethouder baalt er bovendien van dat er al tweeënhalf jaar veel meer nachtvluchten over Castricum komen dan voorheen. Dit hoewel er volgens hem toezeggingen door Schiphol zijn gedaan dat het slechts een paar maanden zou duren. Hij verwacht dat er voor 2019 geen oplossing komt. Zijn vertrouwen in Schiphol is er niet door gegroeid: "Als je als gemeente iets wil doen aan de overlast in je gemeente, ben je in feite machteloos."

In Uithoorn ervaart wethouder Hans Bouma precies hetzelfde. Terwijl het totaal aantal vluchten op Schiphol tussen 2008 en 2016 steeg met 9 procent, nam het aantal vluchten op de Aalsmeerbaan bij Uithoorn toe met 33 procent. Dat is opmerkelijk, omdat er sinds 2008 gebruikgemaakt wordt van 'strikt preferent baangebruik'. Dat wil zeggen dat de Kaagbaan en Polderbaan de eerste keuze zijn, omdat die tot de minste geluidsoverlast leiden. Desondanks is de groei van Schiphol dus veel sterker merkbaar op de Aalsmeerbaan dan op de andere banen.

En dat voelen ze in de gemeente Uithoorn. In het afgelopen vliegjaar vlogen er per dag gemiddeld 191 vliegtuigen op ongeveer 500 meter hoogte over de gemeente. "Vliegtuigen zijn stiller geworden, maar het zijn er veel meer geworden die elkaar snel opvolgen. Daardoor is het soms één lange bromtoon van lawaai", constateert wethouder Bouma. Dat de belofte van minder hinder door het 'preferente vliegen' niet is waargemaakt, geeft hem weinig vertrouwen in nieuwe berekeningen.

Omgevingsraad

Over het functioneren van de Omgevingsraad zijn nog minder gemeenten te spreken. In principe beslist de Omgevingsraad komend jaar wat de nieuwe maximale groei van Schiphol mag zijn. De Omgevingsraad bestaat behalve uit de 31 gemeenten uit vertegenwoordigers van Schiphol, de luchtvaartsector, provincies en omwonenden.

Bijna alle deelnemende gemeenten vinden dat gemeenten te weinig invloed hebben op de besluitvorming over Schiphol. Dertien van de gemeenten die meededen zeggen dat de Omgevingsraad op dit moment niet functioneert. Slechts vier zeggen tevreden te zijn over het functioneren. Meerdere wethouders wijzen erop dat heel Nederland profiteert van Schiphol, maar dat de overlast vooral in de gemeenten rond Schiphol wordt gevoeld. Ze vinden het daarom belangrijk dat de gemeenten via de Omgevingsraad voldoende invloed hebben.

Volgens de wethouder van Uithoorn heeft zijn gemeente "onvoldoende stem in de Omgevingsraad in relatie tot de grote invloed die Schiphol in dit gebied heeft op de leefbaarheid". Wethouder Steeman van Castricum is nog kritischer: "De besluitvorming is op dit moment ondoorzichtig, log en bijzonder hevig aan beïnvloeding door Schiphol en de luchtvaartsector onderhevig."

Ook de gemeente Haarlemmermeer is kritisch: "Vaak zijn de onderlinge belangen te verschillend, waardoor het moeizaam is om tot een gezamenlijk gedragen advies te komen." Dit jaar wordt het functioneren van de Omgevingsraad geëvalueerd.

Meer overlast op lokaal niveau

Luchthaven Schiphol laat in een schriftelijke reactie weten dat de afspraken die zijn gemaakt in het algemeen goed uitpakken voor de hele omgeving, maar dat het kan zijn "dat er op lokaal niveau meer overlast is ontstaan". Schiphol zegt de zorgen van Uithoorn en Castricum te herkennen. Zo is de Aalsmeerbaan volgens de luchthaven inderdaad meer ingezet vanwege "toegenomen vliegverkeer, weersomstandigheden, nieuwe vliegprocedures en het onderhoud aan de Kaagbaan en Polderbaan".

De huidige afspraken lopen tot 2020. Volgens Schiphol is het heel belangrijk dat er nu nieuwe afspraken worden gemaakt met alle partijen, waaronder de gemeenten. "Daarbij moeten hinderbeperking van vluchten, mainportontwikkeling van de luchthaven en de leefomgeving voor de omwonenden met elkaar in balans zijn." Daarbij moet er wel eerst een nieuwe MER zijn, maar die laat dus nog even op zich wachten.