'Ruling of niet, de belastingdienst mag niemand bevoordelen'

Een belastingruling, het klink een beetje als een speciale afspraak met de belasting. Alsof er wat mogelijk is, alsof je als belastingplichtige een deal kunt sluiten. Zoals Ikea dus afspraken maakte met de belastingdienst. En waarvan de Europese Commissie nu onderzoekt of Ikea onrechtmatig is bevoordeeld.

"Nee, een ruling is geen speciale afspraak", zegt Jan Vleggeert, hoofddocent belastingrecht aan de Universiteit Leiden. "Een ruling is bedoeld om bedrijven vooraf duidelijkheid te geven over hoe de belastingwetten en regelgeving worden toegepast in Nederland. Zodat een bedrijf weet waar het aan toe is. Maar allemaal binnen de voor iedereen geldende afspraken. Niemand mag bevoordeeld worden."

Niet door de beugel?

De Europese Commissie denkt nu dat er met Ikea misschien wel afspraken zijn gemaakt die niet door de beugel kunnen. "Het is duidelijk dat Ikea een belastingconstructie heeft opgebouwd", zegt Vleggeert. "Ikea-winkels wereldwijd betalen een fee aan Inter Ikea Systems in Nederland voor het gebruik van de merknaam, het winkelconcept enzovoort. Een franchiseconstructie. De winkels betalen 3 procent van de omzet aan Inter Ikea. Dat betekent dat dat deel van de omzet niet als winst overblijft, dus betalen ze in hun vestigingslanden minder winstbelasting."

Daar is op zichzelf niets mis mee. Inter Ikea Systems is niet enkel een brievenbusfirma. Er werken mensen aan reclamecampagnes en het concept van de winkels.

Reële rentebetaling

Twijfelachtiger lijkt dat te worden bij een ander onderdeel in de constructie. In 2010 kocht Ikea Systems het intellectuele eigendom van een Ikea-bedrijf in Luxemburg. Hiervan moet worden bekeken of de prijs voor die eigendomsrechten reëel is evenals de rentebetalingen. Want hoe meer Inter Ikea Systems moet afdragen aan de holding in Liechtenstein, hoe minder winst er over blijft waarover in Nederland winstbelasting moet worden betaald.

Nederland werkt dus mee aan een constructie waardoor Ikea in Nederland minder belasting hoeft te betalen? "Ja dat klinkt misschien raar, maar toch is dat de koers die Nederland al jaren vaart", zegt Vleggeert. "Want we willen graag dat grote bedrijven zich in Nederland vestigen. Dat levert namelijk werk op voor juristen, advocaten, trustkantoren of notarissen bijvoorbeeld, is de redenatie. De misgelopen winstbelasting wordt op de koop toe genomen."

Lastig beoordelen

Of dat nu werkelijk meer oplevert, blijft lastig te beoordelen, zegt Vleggeert. "Er zijn onvoldoende harde cijfers over. Dat hebben we onlangs weer gezien bij de hoogoplopende discussie over de afschaffing van de dividendbelasting. Ook om het aantrekkelijker te maken voor bedrijven om zich hier te vestigen."

Op basis van verschillende bronnen in Brussel en notulen van een speciale werkgroep meldde de NOS vorige week nog dat Nederland in Europa dwarsligt bij het aanpakken van belastingontwijking. Het kabinet stelde in een reactie juist dat Nederland zeker niet dwarsligt en zich zelfs inzet voor strengere afspraken om belastingontwijking terug te dringen.

Nederland koploper

Feit blijft dat Nederland een speciale afdeling heeft voor rulings. "Daar werken zo'n 70 mensen, die maakten vorig jaar zo'n 600 rulings met grote bedrijven", zegt Jan Vleggeert. "We zijn echt een koploper in Europa. De rulings zijn ook niet openbaar, in België bijvoorbeeld wel. Het blijft een beetje schimmig. Je kunt niet uitsluiten dat er na Ikea nog meer onderzoeken volgen. Er loopt natuurlijk al een onderzoek naar een ruling met Starbucks. Als die partijen alsnog moeten gaan betalen, kan dat de schatkist veel opleveren."