Waarom ons brein vindt dat terrorisme gevaarlijker is dan bijen

"Wauw. Dat NOS zo'n bericht de deur uitdoet. Dus al dat angst aanjagen de afgelopen jaren was onzin?" Of: "Eerst jaren het volk angst inboezemen alsof er ieder moment een aanslag kan gebeuren en dat wij de volgende zijn, en nu kom je hiermee."

Zomaar een paar reacties op social media onder het bericht over De Bosatlas van de veiligheid die onlangs is verschenen. Daarin staat dat de kans dat iemand in Nederland door terrorisme omkomt kleiner is dan dat iemand overlijdt aan een bijensteek. Veel mensen kunnen dat maar moeilijk geloven.

Daarom vroegen we massapsycholoog Jaap van Ginneken hoe dat werkt. Hij heeft verscheidene boeken geschreven over hoe angst ons denken kan beïnvloeden.

Risico-analyse

Volgens Van Ginneken heeft onze angst alles te maken met risico-analyse. "Het is een logisch verschijnsel dat we bepaalde risico's buitenproportioneel uitvergroten en andere risico's juist verkleinen. Dat doen we zelf in ons brein."

Van Ginneken haalt zijn beroemde Israëlische collega Daniel Kahneman aan. De Nobelprijswinnaar heeft zijn hele leven onderzoek gedaan naar misrekeningen in ons brein. "Daaruit blijkt dat als je recent iets hebt gezien wat er heel dramatisch uitziet, zoals een grote ontploffing, het heel diep in je angstcentrum in je hersenen blijft hangen." Dat beeld speelt volgens hem een rol wanneer we denken aan terrorisme.

"Maar dingen die alledaags zijn zoals het in je auto stappen, registreren we niet. Terwijl autorijden levensgevaarlijk is", zegt Van Ginneken.

Volgens de massapsycholoog hoeven we dus minder bang voor terrorisme te zijn. De media spelen een belangrijke rol bij de angst voor aanslagen, zegt hij. Zo zouden terreurgroepen blij zijn met de aandacht die nieuwsorganisaties aan hen besteden. Die berichtgeving wakkert de angst aan.

Maar het is, volgens Van Ginneken, natuurlijk niet zo dat een bij gevaarlijker is dan een terrorist. Overheden zetten elke dag hun middelen in om aanslagen te voorkomen. En alertheid is altijd geboden.

"Je moet verstandig om je heen kijken en risico's inschatten, bijvoorbeeld wanneer er een onbeheerde tas in de metro ligt", zegt Van Ginneken. "Maar aan de andere kant moet je ook je schouders kunnen ophalen en zeggen: als het gebeurt, dan gebeurt het."