De eerste paal, de ramp en de renovatie: 50 jaar Bijlmer in beeld

Het is 25 november 1968 als Kees en Truus Copray als eerste bewoners de sleutel krijgen in de Bijlmer in Amsterdam Zuidoost. Vanaf vandaag staat Amsterdam stil bij die gebeurtenis. Met theater en muziek, kunst, educatie en sport wordt een jaar lang het 50-jarig bestaan van de Bijlmer gevierd.

De Bijlmer-geschiedenis in beeld.

In 1966 werd door de burgemeester Van Hall de eerste paal in de grond geslagen. De Bijlmermeer werd ontworpen door een team onder leiding van stedenbouwkundige Siegfried Nassuth. Hij droomde van een groene wijk van de toekomst, met ruimte voor het individu, maar ook voor de gemeenschap.

Maar de hoge verwachtingen konden maar moeilijk worden waargemaakt. Al binnen tien jaar na de bouw stond de wijk bekend vanwege sociale problemen. Het ontbrak aan winkels, infrastructuur en werkgelegenheid. Daarnaast werd er zoveel gebouwd dat woningen moesten worden opgevuld. Dat gebeurde onder meer met immigranten uit Suriname, die de onafhankelijkheid in eigen land vreesden.

Veel oorspronkelijke bewoners trokken weg naar Almere en Lelystad, steden die toen in opkomst waren. Er kwam leegstand in de Bijlmer.

Er moest iets gebeuren om de wijk weer te laten leven. Vanaf de jaren negentig werd de Bijlmer daarom geleidelijk aan gerenoveerd. De hoge honingraatflats van anderhalve kilometer lang moesten tegen de grond. Daarvoor in de plaats zouden keurige rijtjeshuizen met een voor- en achtertuin komen.

Maar die plannen werden bruut verstoord toen op zondagavond 4 oktober 1992, iets na half 7, een vrachtvliegtuig neerstortte op een flatgebouw in de Bijlmer. Het is de grootste vliegramp ooit in Nederland. Er kwamen 39 buurtbewoners om en ook de vier inzittenden van het vrachtvliegtuig overleefden de klap niet.

Er werd lang gespeculeerd over de rol van mannen in witte pakken die gezien zijn bij de plek van het ongeluk: hun aanwezigheid riep vragen op over de lading van het ramptoestel. Na zestien jaar bleek dat het waarschijnlijk medewerkers van de dienst Milieu- en Bouwtoezicht van de gemeente Amsterdam waren.

Maar de Amsterdammers laten het er niet bij zitten. In de jaren die volgden werd de wijk stukje voor stukje aangepakt. Er werd plek gemaakt voor educatie, een nieuw stadion van AFC Ajax, de bouw van grote uitgaanscentra zoals de Heineken Music Hall (nu AFAS Live) en Ziggo Dome, een spiksplinternieuw station Amsterdam Bijlmer Arena en veel nieuwe en gerenoveerde woningen.

Tegenwoordig doet de wijk het steeds beter. Zo wonnen de architecten die de flat Kleiburg hebben gerenoveerd de Mies van der Rohe-prijs: een prijs van de EU voor hedendaagse architectuur. Later sleepte hetzelfde project twee Dutch Design Awards binnen.

Deze week bekend dat de achtste editie van The Passion volgend jaar wordt opgevoerd in de Bijlmer. Het wordt gezien als één van de hoogtepunten van de viering van 50 jaar Bijlmermeer. "Zuidoost bruist en leeft, is een broedplaats voor talent en is volop in ontwikkeling. Wij zijn er trots op om dat via The Passion met Nederland te delen", zegt stadsdeelvoorzitter Muriël Dalgliesh van Amsterdam Zuidoost.