Gaat 'De Krokodil' Zimbabwe hervormen?
'De Krokodil' wordt hij wel genoemd: Emmerson Mnangagwa. Hij wordt na het aftreden van president Mugabe de nieuwe sterke man van Zimbabwe. Maar wie is hij?
Waar komt zijn bijnaam vandaan?
Volgens sommigen is Mnangagwa's bijnaam bijzonder toepasselijk. Zij wijzen op zijn strategische geduld: als een krokodil kan hij eindeloos afwachten, om dan opeens keihard toe te slaan.
De bijnaam komt uit zijn tijd als verzetsstrijder tegen de blanke minderheidsregering van Ian Smith. Hij hoorde toen bij de 'Lacoste-groep', oftewel 'Krokodil-groep', die aanslagen pleegde op onder meer afgelegen boerderijen van blanke boeren. De geuzennaam 'krokodil' is aan Mnangagwa blijven plakken; zijn factie in de regeringspartij ZANU-PF heet 'Lacoste'.
Hoe is zijn relatie met Robert Mugabe?
Goed. Dat leek althans lange tijd zo. Net als de 93-jarige Mugabe is de 75-jarige Mnangagwa een vrijheidsstrijder van het eerste uur. Hij komt uit een revolutionair nest: in zijn kinderjaren moest zijn familie naar buurland Zambia vluchten, omdat zijn vader verzet pleegde tegen de blanke kolonisten van Rhodesië.
Na de verdrijving van het bewind van Ian Smith in 1980 gaf Mnangagwa zijn kameraad Mugabe meermalen politieke rugdekking. Mede daardoor kon Mugabe 37 jaar lang onafgebroken aan de macht blijven.
Het leverde Mnangagwa geen windeieren op: ook hij was 37 jaar lang verzekerd van hoge politieke functies. Tot begin deze maand, toen hij als vice-president plotseling aan de kant werd gezet wegens "samenzwering".
Waarom werd hij aan de kant gezet?
De beschuldigende vinger gaat naar Grace Mugabe, de 52-jarige vrouw van Mugabe. Zij zou azen op de positie van vice-president. Dat zou de weg vrijmaken om haar hoogbejaarde echtgenoot op te volgen. Als dat klopt, heeft Grace Mugabe haar tegenstander onderschat.
De opperbevelhebber van het leger, Constantino Chiwenga, is een bondgenoot van Mnangagwa. Het leger keek al langer bezorgd naar de stammenstrijd binnen ZANU-PF, waarbij kopstukken het veld moesten ruimen. De politieke onthoofding van Mnangagwa was kennelijk de druppel.
Gaat Mnangagwa Zimbabwe hervormen?
Het is niet waarschijnlijk dat Mnangagwa het land in politieke zin gaat hervormen, zoals sommige demonstranten dit weekeinde hardop hoopten.
De rol van het leger is daarbij belangrijk: Mugabes vertrek is niet het gevolg van een staatsgreep, benadrukt het leger. Het is alleen een wisseling van de wacht. Rust en continuïteit zijn de sleutelwoorden.
Bovendien is Mnangagwa onderdeel van het systeem dat Mugabe opbouwde. Hij is berucht vanwege de rol die hij als minister van Binnenlandse Zaken speelde bij de 'Gukurahundi'. Bij die strafcampagne begin jaren 80 kwamen naar schatting 20.000 mensen om het leven. In 2008 gaf hij leiding aan een operatie waarbij aanhangers van de oppositie in elkaar werden geslagen en vermoord.
Wat gaat Mnangagwa dan doen?
"It's the economy, stupid", geldt ook voor Zimbabwe. Mugabes economische beleid was - vooral vanaf 2000 - een ramp voor Zimbabwe. De economie raakte in een vrije val (in juli 2008 lag de inflatie op 231 miljoen procent per jaar). De verhouding met het IMF en de Wereldbank raakte verziekt en internationale leningen werden nauwelijks nog verstrekt (in 2014 berichtte het ministerie van Financiën dat er nog 217 dollar in de schatkist zat).
De verwachting is dat Mnangagwa gaat proberen om de verhoudingen met geldschieters en internationale instellingen te verbeteren. Misschien slaagt hij er zelfs wel in om de witte boeren, die onder Mugabe hun land kwijtraakten, te verleiden om terug te keren.
Voor de bevolking van Zimbabwe zou het een welkome verandering zijn. Zo'n 90 procent is werkloos en driekwart van de mensen moet zien rond te komen van minder dan 6 euro per dag.
