#metoo in Europa: aufschrei, balancetonporc en quellavoltache

Een ontslagen programmamaker in België, een afgetreden minister in Groot-Brittannië, honderden theater- en tv-medewerksters die uit de school klappen in Zweden en natuurlijk Jelle Brandt Corstius in Nederland, die zegt dat hij door tv-maker Gijs van Dam is misbruikt. Na de Verenigde Staten heeft #metoo ook veel losgemaakt in Europa.

Inmiddels lijkt elk Europees land een eigen Harvey Weinstein te hebben. In onder meer Frankrijk, Italië, Groot-Brittannië en België volgen de beschuldigingen elkaar in rap tempo op. NOS-correspondenten vertellen over het debat rond seksueel overschrijdend gedrag in hun land.

'Gisteren losgebarsten in België'

Tot dusver ging het in kroegen in België nog vooral over de Bende van Nijvel en het verblijf van de afgetreden Catalaanse regiopresident Puigdemont in Brussel. Maar sinds gisteren is ook bij de zuiderburen een hevige discussie rond seksueel ongepast gedrag losgebarsten, weet correspondent Sander van Hoorn.

De discussie is aangezwengeld door het ontslag van de bekende programmamaker en tv-presentator Bart de Pauw bij omroep VRT. De quiz die hij presenteerde is stopgezet na anonieme klachten over grensoverschrijdend gedrag. De Pauw zou seksueel getinte sms'jes hebben verstuurd en vrouwen hebben gestalkt.

De presentator spreekt de aantijgingen tegen en vindt dat hij zonder wederhoor aan de schandpaal is genageld. Op sociale media zijn Belgen verdeeld over de kwestie. Sommige mensen vinden dat De Pauw te snel is veroordeeld, anderen vinden dat hij eerst naar zichzelf moet kijken.

Toch leidt deze media-rel niet meteen tot een open debat over seksueel gedrag in België, zegt Van Hoorn. "Het is een land waar veel onder de dekens blijft. Praten over seks gaat hier niet zonder problemen. Daar komt bij dat er een taboecultuur heerst, waarin mensen elkaar niet snel aanspreken op zaken."

'Nu behoorlijk rustig in Duitsland'

"Er zijn in Duitsland nog geen Weinsteins naar voren gekomen", zegt correspondent Jeroen Wollaars over zijn standplaats. In het land zijn de afgelopen jaren al discussies gevoerd over seksueel overschrijdend gedrag en mede daardoor blijft het er nu relatief rustig.

Duitse vrouwen vertelden in 2013 al op sociale media over hun ervaringen met ongewenste intimiteiten. Het debat werd toen gevoerd onder de naam #aufschrei, ofwel ophef. Daarnaast barstte vorig jaar een nationale discussie los na de massale aanrandingen met Oud en Nieuw in Keulen.

Om toch iets met het thema te doen, maakte televisiezender ARD deze week een thema-avond over seksuele intimidatie. Er werd een film over het onderwerp uitgezonden en aansluitend was er een talkshow waarin gesproken werd over seksueel overschrijdend gedrag.

"Alleen ging het daarin vooral over de vraag hoe mannen moeten omgaan met onterechte beschuldigingen en niet over vrouwen die slachtoffer zijn. Dat kwam ARD op veel kritiek te staan."

'#metoo houdt veel Fransen bezig'

In Franse cafés is seksueel overschrijdend gedrag al weken hét gesprek van de dag, zegt correspondent Frank Renout. Uit statistieken blijkt dat meer dan 80.000 vrouwen per jaar in Frankrijk te maken hebben gehad met verkrachting of poging daartoe.

Vooral het feit dat mannen daar vaak mee wegkomen is voer voor discussie, vertelt Renout. Uit de statistieken blijkt namelijk dat ongeveer 90 procent van de daders vrijuit gaat.

In oktober gingen daarom in elf Franse steden vrouwen de straat op om te protesteren tegen ongewenste seksuele intimiteiten. Er ligt een wetsvoorstel om ongepast gedrag tegen vrouwen op straat strafbaar te stellen, maar dat is nog niet ingevoerd.

Ondertussen komt in de Franse filmindustrie de ene na de andere beschuldiging naar buiten. Ook op sociale media blijven aantijgingen opduiken met de hashtag #balancetonporc.

'In Italië wel in de media, niet in kroegen'

"Ik heb hier nog weinig discussie over seksueel ongepast gedrag gehoord in cafés of kroegen", vertelt correspondent Mustafa Marghadi. Italiaanse media schrijven echter genoeg over het onderwerp. Dat komt onder meer doordat verscheidene Italiaanse actrices naar buiten zijn gekomen met verhalen over Amerikaanse acteurs, regisseurs en filmproducten.

Zo is een van de vrouwen die de invloedrijke producent Harvey Weinstein beschuldigt de Italiaanse Asia Argento. Zij vertelde in The New Yorker dat ze meerdere nare ervaringen had gehad met Weinstein. Sindsdien is ze in haar thuisland onderwerp van discussie.

De gemoederen liepen zo hoog op, dat Argento naar Duitsland vertrok. Naar eigen zeggen omdat ze ten schande werd gemaakt in Italiaanse media. Columnisten schreven dat de actrice zelf schuldig was. Een parlementariër vond zelfs dat Argento zichzelf had "geprostitueerd".

Internationale media schreven naar aanleiding van deze uitlatingen dat de seksuele moraal in Italië ver achterloopt bij andere landen. Misschien dat andere Italiaanse media daarom wat tegenwicht wilden bieden. Marghadi: "Deze week werd op televisie een talkshow over Asia Argento uitgezonden, waarin Italianen praktisch werden onderwezen over wat wel en niet kan in de omgang met vrouwen."

'In Verenigd Koninkrijk wordt uitgekeken naar de zondagskranten'

"Het heeft een crisis in de Britse politiek teweeggebracht", vertelt correspondent Suse van Kleef vanuit het Verenigd Koninkrijk. "Er is een enorme beweging ontstaan van beschuldigingen aan het adres van politici en medewerkers. Dat varieert van dubieuze sms'jes tot aan een vermeende verkrachting. Iedereen kijkt nu al uit naar de zondagskranten, die ongetwijfeld weer met nieuwe namen komen."

Ook is er ophef over acteur Kevin Spacey. Hij was eerder artistiek directeur van het beroemde Londense Old Vic-theater en wordt door de Mexicaanse acteur Roberto Cavazos beschuldigd van misbruik in die periode.

Ontslagen in Zweedse media

In Zweden vindt de #metoo-campagne vooral veel weerklank in de media-, film- en sportwereld. "De krant Aftonbladet en de tv-omroepen TV4 en SVT zijn alle drie een intern onderzoek gestart. Bij TV4 is een leidinggevende persoon ontslagen", legt correspondent Rolien Créton uit.

In de krant Svenska Dagbladet vertellen bijvoorbeeld 586 vrouwen uit de film- en theaterwereld over hun ervaringen met seksuele intimidatie. Daaronder Sofia Helin (The Bridge), Eva Röse (Maria Wern) en Helena Bergström (Annika uit de Liza-Marklund verfilmingen).

Ook in de Zweedse sportwereld is het thema veelbesproken. Zo deed een voormalige Zweedse ski-atlete een boekje open over haar ervaringen op de dansvloer, waarbij het voor veel mannen een sport was zoveel mogelijk aan haar borsten en billen te zitten.

Bij de Zweedse voetbalbond, waar Gunilla Axén zeven jaar lang een leidinggevende functie had, hadden drie voormalige spelers uit het Zweeds nationaal elftal de gewoonte om een sms met foto van hun penis te sturen, met daarbij de tekst: 'Goedemorgen Gunilla'.

"Toen Axén dit aankaartte bij het veiligheidspersoneel van de voetbalbond, kreeg ze te horen dat ze het maar beter stil kon houden omdat het bekende voetballers waren en ze anders erg eenzaam zou eindigen", aldus Créton.