Dit doet de politiek aan 'belastingparadijs Nederland'

• Mieke van der Valk

  redacteur Politiek

Na de Panama Papers komt Nederland nu ook als 'belastingparadijs' voor in de Paradise Papers. Dat komt doordat Nederland gunstige belastingregels kent die buitenlandse ondernemingen aantrekken.

Toen die regels werden bedacht, werd er nog geen schande van gesproken en werden ze zelfs gepromoot. Want Nederland wilde multinationals binnenhalen en vasthouden.

Maar de publieke opinie is veranderd. Belastingontwijking wordt, ook al is het niet illegaal, steeds minder geaccepteerd. Ook door de landen die de gunstige regels zelf hebben bedacht.

Niet goed uit te leggen

Veel bevriende landen vinden het niet meer logisch om elkaar kapot te concurreren met een gunstig belastingklimaat waardoor grote ondernemingen in bijna geen enkel land belasting hoeven te betalen.

Veel landen vinden het bovendien ook niet goed uit te leggen aan de gemiddelde belastingbetalende burger en aan kleine ondernemers, die veel minder mogelijkheden hebben om slimme constructies op te zetten.

Maar Nederland is niet het enige land met gunstige voorwaarden en ook andere Europese landen maken belastingafspraken of rulings.

Parlementaire enquête

In juni van dit jaar hield de Tweede Kamer een parlementaire enquête naar belastingontwijking en -ontduiking in en via Nederland. Dit was naar aanleiding van de Panama Papers.

Daarin kwamen bekende voorbeelden aan bod, zoals U2, The Rolling Stones en constructies van rijke Nederlanders via Caribische eilanden. De enquêtecommissie presenteerde in juli het eindrapport, maar het is aan het nieuwe kabinet om daar wat mee te doen.

De volgende maatregelen liggen klaar:

Trustkantoren

In de nieuwe Wet op de trustkantoren 2018, die de Tweede Kamer begin volgend jaar gaat bespreken, staan strengere regels voor toezicht en kunnen trustkantoren sneller hun vergunning kwijtraken.

Trustkantoren mogen klantonderzoek niet meer aan anderen uitbesteden maar moeten zelf instaan voor hun klanten. Dat mogen geen belastingontduikers, criminelen, terroristen of andere malafide organisaties zijn.

Royalty's

In het regeerakkoord hebben VVD, CDA, D66 en CU afgesproken dat er, om brievenbusconstructies tegen te gaan, een belasting op rente en royalty's van artiesten en kunstenaars wordt ingevoerd op geldstromen van Nederland naar belastingparadijzen zoals de Kaaimaneilanden.

De dividendbelasting wordt afgeschaft om Nederland toch aantrekkelijk te houden, zegt het kabinet.

Rulings

De EU- en OESO-landen hebben met elkaar afgesproken informatie uit te wisselen over rulings, zodat ze van elkaar weten met welke bedrijven ze precies wat hebben afgesproken. Zoals bijvoorbeeld met Procter & Gamble.

De Nederlandse Belastingdienst zegt dat daarvoor duizenden dossiers met de hand moeten worden doorgenomen. Nederland heeft daardoor de deadline van 31 december 2016 niet gehaald, en hoopt nu dat 31 december 2017 gaat lukken.

Cv/bv-constructies

Nederland heeft in Europees verband beloofd in 2020 op te houden met de mogelijkheid ondernemingen cv/bv-constructies aan te bieden, waardoor hun winst buiten beeld van landen blijft en er geen belasting over wordt betaald. Nike is hier een voorbeeld van.

Toch is de Tweede Kamer weer geschrokken van de onthullingen in de Paradise Papers, en wil opheldering van het kabinet, vooral over de belastingafspraken met de Amerikaanse bedrijven Procter & Gamble en Nike.