Onlusten en een boycot: de kreupele verkiezingsdag in Kenia

Een overwinning is het amper te noemen, maar de presidentsverkiezingen in Kenia lijken zo goed als zeker beslist in het voordeel van de huidige president Uhuru Kenyatta. Heel verrassend is dat niet, want de oppositie had al aangekondigd de verkiezingen te boycotten en stemmen kon dus alleen op de zittende president.

Sommige aanhangers van oppositieleider Raila Odinga gingen verder dan alleen een boycot. Ze probeerden de kiezersopkomst verder te drukken door stemlokalen en wegen te blokkeren. Het leverde in het hele land een gespannen situatie op. Bij gevechten tussen oppositieleden en de politie vielen tenminste drie doden en enkele gewonden.

Correspondent Bram Vermeulen was in Kibera, een buitenwijk van de Keniaanse hoofdstad Nairobi. De stemlokalen daar leken haast te worden belegerd. "De hele dag is het hier een kat-en-muisspel met de politie", zegt hij terwijl er om hem heen volop wordt geschoten.

In verschillende onrustige delen van Kenia werd de stembusgang maar helemaal opgeschort, kiezers krijgen in het weekend de mogelijkheid opnieuw hun stem uit te brengen. In andere delen van Kenia, waaronder het centrum van de hoofdstad Nairobi, staan alleen korte rijen bij de stembussen.

Van alles mis

Dit is een groot contrast met de verkiezingen in augustus. President Kenyatta won toen met 54 procent van de stemmen, maar het hooggerechtshof verklaarde de uitslag ongeldig en gaf opdracht tot nieuwe verkiezingen. Het was de eerste keer dat dat in Afrika gebeurde.

Ditmaal lijkt er opnieuw van alles mis te zijn gegaan. Vermeulen sprak in Kenia met Europarlementariër Marietje Schaake. Zij geeft leiding aan de EU-waarnemersmissie die moet toezien op een eerlijk verloop van de verkiezingen.

"Het zijn zeker verkiezingen waarvan de geloofwaardigheid op allerlei manieren is aangetast", zegt Schaake. Problematisch noemt ze de mogelijk politieke druk die is uitgeoefend op rechters om gisteren niet te komen opdagen bij een zitting die ging over het uitstellen van de verkiezingen. Andere problemen noemt ze het politiegeweld en het misbruik van overheidsmiddelen door de huidige regering.

Vrij en eerlijk

Volgens Schaake konden haar waarnemers niet in het hele land hun werk doen. "De afweging is gemaakt om bepaalde risico's niet te nemen." Ze wil zich nog niet uitspreken over de vraag of de verkiezingen vrij en eerlijk zijn verlopen, maar noemt het "absoluut een kreupele verkiezing".

Een oplossing ziet Schaake niet niet één, twee, drie. Er zijn volgens haar gesprekken geweest op diplomatiek, zakelijk en religieus niveau om de de partijen bij elkaar te krijgen. Die liepen allemaal op niets uit.

Tien jaar geleden kwamen in de nasleep van de verkiezingen, toen de uitslag ook betwist werd, in Kenia meer dan 1200 mensen om.