'Uitspraken van Gülen zeggen iets over mislukt liefdesverhaal met Erdogan'

"Gülen lijkt veel vertrouwen te hebben in het Amerikaanse rechtssysteem", zegt Erik-Jan Zücher, hoogleraar Turkse taal en cultuur aan de Universiteit Leiden. Hij reageert op het interview dat Fethullah Gülen gaf aan persbureau Reuters. Daarin zegt hij dat hij zich niet zou verzetten als Amerika hem besluit uit te leveren aan Turkije.

Het is deze week een jaar geleden dat in Turkije de mislukte coup plaatsvond. Volgens de Turkse president Erdogan is de islamitische geestelijke Gülen de leider van een terroristische beweging die achter de mislukte staatsgreep zit. In het interview met Reuters herhaalt Gülen dat hij niks te maken heeft met de mislukte staatsgreep.

Het is niet nieuw dat Gülen zegt dat hij zich niet zal verzetten als het op een uitlevering aankomt. "Als er een besluit van de Amerikaanse regering komt om hem uit te wijzen, dan kan dat voor de rechter worden aangevochten. En Gülen heeft uitstekende advocaten dus hij denkt kennelijk dat die zaak niet rondkomt", zegt Zürcher in het NOS Radio 1 Journaal.

De 76-jarige Fethullah Gülen woont in ballingschap in de Amerikaanse staat Pennsylvania. De Turkse regering heeft Washington gevraagd om hem uit te leveren, maar vooralsnog acht de VS de betrokkenheid van Gülen bij de staatsgreep niet bewezen.

Ook Zürcher denkt dat de kans niet groot is dat Gülen wordt uitgeleverd. "Aanwijzingen dat aanhangers van Gülen betrokken zijn geweest bij de mislukte staatsgreep zijn er. Waarschijnlijk in een coalitie met allerlei andere groepen binnen het leger. Maar bewijs dat dat werd aangestuurd door Gülen vanuit Pennsylvania, dat is er niet. Daarin staat Turkije nog heel erg zwak."

Wereldwijd offensief

Ondertussen zijn er verschillende internationale toppen geweest waar wereldleiders elkaar hebben ontmoet. Dus ook waar president Trump en Erdogan samen zijn geweest, zoals laatst bij de G20-top in Hamburg. De kans dat erover de uitlevering van Gülen is gesproken, is groot volgens Zürcher. "De Turkse regering, en zeker Erdogan, gebruikt iedere gelegenheid om deze zaak opnieuw onder de aandacht te brengen."

Volgens de hoogleraar is de Turkse president bezig met een wereldwijd offensief. "Erdogan is bijvoorbeeld ook op reis in Azië en Afrika. Hij heeft in ieder land waar hij is geweest gevraagd om sluiting van scholen van de Gülen-beweging. Soms met succes."

Als Gülen tóch wordt uitgeleverd aan Turkije zal het waarschijnlijk niet goed met hem aflopen. "President Erdogan heeft al verschillende keren laten weten dat hij een sterk voorstander is van het opnieuw invoeren van de doodstraf. En dan met name natuurlijk voor de coupplegers."

Mocht het dus zover komen, dan heeft Gülen nog wel een laatste wens: het "in het gezicht spugen" van Erdogan. "Een heftige uitspraak van Gülen, die toch meestal het beeld van wijze, oude man wil uitstralen. Van iemand die vredelievend de dialoog aan wil gaan."

Het is zeker opmerkelijk als je je bedenkt dat Gülen en Erdogan vroeger nauw met elkaar samenwerkten, zegt Zürcher. "Deze uitspraak laat zien hoe extreem die relatie bedorven is. Het is wat dat betreft een mislukt liefdesverhaal. Ze zijn vele jaren trouwe bondgenoten geweest en nu de meest dodelijke vijanden."