Kind zijn in Mosul: nooit lachen, robotgedrag en flippen op straat

Kinderen uit Mosul zijn psychisch zwaar getekend door de hevige gevechten in de Iraakse stad en de jaren onder IS-bewind. Onderzoekers van Save the Children hebben dat vastgesteld in gesprekken met kinderen in een vluchtelingenkamp.

Veel getraumatiseerde kinderen staan in een constante vecht-of-vluchtmodus. Ze kunnen geen emoties meer tonen. Ook geven ze enkel de standaardantwoorden die zij het veiligst achten.

Het is een soort robotgedrag, zegt Pim Kraan, de directeur van de hulporganisatie, in het NOS Radio 1 Journaal. "Ze praten heel langzaam, zonder emotie, met holle ogen, zeer introvert. Die kinderen lachen bijna nooit."

De experts spraken in het kamp ten zuiden van Mosul met 65 gevluchte kinderen van allerlei leeftijden. Bijna allemaal hebben ze de afgelopen tijd minstens één familielid verloren. "Omdat ze de regels van IS hadden overtreden, zeggen de kinderen. Ze zijn doodgeschoten door sluipschutters, geëxecuteerd voor hun ogen of ze zijn elkaar kwijtgeraakt op de vlucht."

"Dat heeft een enorme impact", vertelt Kraan. "Veel kinderen zeggen niet meer te kunnen slapen. Wij spreken van wakkere nachtmerries. Zowel in hun slaap als overdag hebben de kinderen zulke levendige herinneringen aan die gruwelbeelden, dat ze daar enorm onder lijden. Soms zie je dat ze overdag midden op straat volledig buiten zinnen raken door die herbeleving."

Om door te dringen in de belevingswereld van de getraumatiseerde kinderen gebruikte de hulporganisatie een speciale methode. "Die noemen we de imaginaire tas. Ze krijgen de vraag: als je een tas zou hebben en je zou eruit kunnen gooien wat je heel graag kwijt wilt, wat zou dat dan zijn? Dan zeggen ze heel vaak: angst, oorlog, IS. En als je ze vraagt, wat zou je erin willen stoppen, dan komen ze bij hun familieleden, geluk."

Het schokkendst vonden de experts het antwoord op de vraag: waarin vind je jezelf goed? "Dan zeiden ze: mezelf stil houden, het opvolgen van bevelen en mezelf verstoppen."

Psychische hulp

Save the Children roept de internationale gemeenschap op om geld uit te trekken voor psychosociale steun aan de kinderen uit Mosul. Als hun stress niet wordt behandeld, kan dat blijvende schade veroorzaken, zegt de hulporganisatie.

"We noemen het toxische stress, waarbij er lichaamsstoffen vrijkomen die de ontwikkeling op achterstand zetten en de kans op hart- en vaatziekten later in het leven verhogen."

Ook volwassenen in het vluchtelingenkamp hebben die stress. Dat vergroot voor de kinderen het gevoel van veiligheid niet en maakt soms ook nog dat ze te maken hebben met huiselijk geweld.

"We vangen ze op in kindvriendelijke ruimtes. Maar ook in die relatieve veiligheid voelen die kinderen zich nog steeds niet veilig. Ze zijn nog steeds bang om niet aan de regels te voldoen en gestraft te worden. Dus het is een lang traject. We zullen daar nog jaren mee bezig zijn."