Betuwelijn 10 jaar: doorslaand succes of eeuwige belofte?
Is het top of is het een flop? De Betuwelijn, een goederenspoorlijn tussen Rotterdam en Duitsland, bestaat vandaag tien jaar. Al voordat in 2007 de eerste trein over het traject reed, was er kritiek.
De aanlegkosten van de Betuweroute, zoals het spoor officieel heet, vielen met 4,7 miljard euro ruim twee keer zo hoog uit als vooraf was gedacht. Dit terwijl de Betuwelijn juist veel geld moest opleveren. En er zijn meer vraagtekens: hoe staat het met de capaciteit van de spoorlijn, die niet volledig wordt benut? En draagt de goederenspoorlijn bij aan een beter milieu?
"De belofte van de Betuwelijn was en is heel groot", zegt Wijnand Veeneman, vervoersdeskundige bij de TU Delft. "De Betuwelijn is toegewijd aan het goederenvervoer, waarmee de Rotterdamse haven een directe lijn heeft met het Europese achterland. Treinen over het traject zijn sneller dan vrachtwagens."
Veeneman twijfelt over de bijdrage van de spoorlijn aan het milieu. "Treinen in plaats van vrachtwagens kunnen milieuwinst opleveren, maar het zal dan wel afhangen van welke soort treinen er precies rijden. Als het om dieseltreinen gaat, zoals de afgelopen jaren geregeld gebeurde, is de winst gering."
ProRail
Een heel ander verhaal bij spoorbeheerder ProRail, de beheerder van de Betuwelijn. "Hoeveel voordelen wil je?", vraagt woordvoerder Jaap Eikelboom. "Het is sowieso de meest duurzame manier van goederenvervoer. Er rijden ieder jaar 20.000 treinen over de Betuweroute. Iedere trein trekt een lading vergelijkbaar met 56 vrachtwagens. Bedenk zelf maar wat er gebeurt als dat allemaal over de weg moet rijden. Die capaciteit kunnen we trouwens nog met 100 procent verhogen."
Goederenvervoer is volgens Eikelboom ook de meest veilige vorm van vervoer, want er gaan geen treinen door woonwijken. "Een ander voordeel is dat treinen op de Betuweroute niet hoeven te stoppen. Ze kunnen in een stuk doorrijden. Dat maakt het vervoer sneller en daarmee kunnen er meer treinen rijden."
Op dit moment blijven al die voordelen alleen nog uit, zegt Veeneman. "Dat komt door de beperkte economische groei van de afgelopen jaren. Daarnaast is het Duitse traject van de route nog niet klaar. Dit laatste stuk van de Betuweroute is pas tegen 2024 gereed."
Onderzoek naar milieuwinst
Het lijkt logisch dat goederenvervoer over het spoor milieuvriendelijker is dan transport met vrachtwagens of schepen. Toch wordt nog onderzocht of dit ook daadwerkelijk zo is.
Veeneman: "Wij zijn in Nederland goed in het nemen van beslissingen, maar slecht in terugkijken. Het onderzoek naar de voordelen voor het milieu van de Betuwelijn is een heidens karwei. Je kunt niet zomaar zeggen dat als er minder vrachtwagens rijden, dit wordt opgevangen door de treinen. Het kan er ook aan liggen dat er gewoon minder vraag is."
Dat er toch een onderzoek komt naar de Betuwelijn, is vanwege een aanbeveling van de Algemene Rekenkamer. Die werd gedaan in een rapport dat de Rekenkamer vorig jaar maakte over de Betuweroute.
Minister Schultz van Haegen van Infrastructuur en Milieu stemde vervolgens toe het onderzoek alsnog te doen. Ze gaf al aan geen toekomstplan aan de conclusies van het onderzoek te willen verbinden. Hier had de Rekenkamer juist wel om gevraagd.
Meer duidelijkheid over de milieuvoordelen van de Betuwelijn zal nu snel volgen, zegt het Ministerie tegen de NOS: "Het onderzoek van TNO naar de milieuwinst van de Betuweroute zit in een afrondende fase. Het onderzoek ligt al deels bij ons en wordt binnenkort naar de Tweede Kamer gestuurd. Dit zal ergens in de komende weken plaatsvinden of anders na het zomerreces."
