Hoe Qatar zich redt na bijna een week sancties en crisis

• Tomas Riemens

  Redacteur

"Bij veel Qatarese bedrijven is er onzekerheid over hoe dit verder gaat", zegt correspondent Sander van Hoorn. De Golfstaat verkeert in een diplomatieke crisis sinds vorige week zeven landen de banden verbraken en sancties instelden. "Zelfs landen die in oorlog zijn nemen vaak niet zulke verregaande maatregelen."

Afgelopen maandag waren het vier Arabische landen die als eersten de diplomatieke relaties verbraken met Qatar. Egypte, de Verenigde Arabische Emiraten (VAE), Bahrein en Saudi-Arabië stelden dat de Golfstaat onrust veroorzaakt in de regio en terroristen steunt. Later volgden Jemen, de regering in Oost-Libië en de Malediven hun voorbeeld.

In de dagen daarna waren beelden te zien van hamsterende Qatarezen. Door de boycot raakte het land ook fysiek geïsoleerd. Buurlanden Bahrein, de VAE en Saudi-Arabië verbraken alle verbindingen via land, lucht en zee. En met name voor voedsel is Qatar voor een groot deel afhankelijk van deze landen.

Toch zijn er nog weinig lege schappen in winkels in Qatar, zegt Van Hoorn. Het land, met 2,6 miljoen inwoners, krijgt voedselhulp vanuit Turkije en Iran, dat vandaag vier vrachtvliegtuigen met groenten en fruit stuurde. De sjiitische bondgenoot wil vanaf nu elke dag 100.000 kilo voedsel verzenden. Voor de transporten vanuit Europa is er weinig veranderd.

Mede daardoor zijn er nog geen grote tekorten ontstaan. Maar de boycot leidt wel tot logistieke problemen voor vrachtschepen en vliegtuigen. Zij kunnen niet altijd meer hun gebruikelijke routes nemen. Van Hoorn: "Qatarese bedrijven moeten meer moeite doen om producten te krijgen en het is vaak afwachten of die er op tijd zijn."

Daarnaast zijn veel bedrijven in Qatar, Bahrein, de VAE en Saudi-Arabië met elkaar vervlochten. De landen maken deel uit van de Samenwerkingsraad voor de Golf, de GCC. "Er werden over en weer veel zaken gedaan", zegt Van Hoorn. "Nu is er veel onzekerheid.."

Bahrein, de VAE en Saudi-Arabië hadden aangekondigd dat alle Qatarezen binnen 14 dagen het land moesten verlaten, maar dat lijkt toch niet zo'n vaart te lopen. De Golfstaten hebben laten doorschemeren dat sommige Qatarezen niet hoeven te vertrekken. Gezinnen met meerdere nationaliteiten mogen nu mogelijk toch blijven.

Opvallend is dat veel Iraniërs nog wel aan het werk zijn in de VAE. Vanuit dat land wordt ook nog gewoon op Iran gevlogen. Een van de beschuldigingen tegen Qatar is dat het land nauwe banden onderhoudt met Iran, dat door Arabische landen wordt gezien als de grootste vijand in de regio. Vanuit de Emiraten vliegt er niks meer naar Qatar, maar gaan er wel geregeld directe vluchten naar Iraanse steden als Teheran en Mashhad.

"Het is vooral de eigenzinnige houding van Qatar die de andere landen in de regio dwarszit", zegt Van Hoorn. Ze vinden dat de Golfstaat veel te vriendelijk is voor de politieke islam en moet stoppen met de financiële steun aan milities. De Arabische landen hebben tientallen personen en organisaties op de terreurlijst gezet.

Qatar zegt nu dat het bereid is te luisteren naar de bezwaren, maar een oplossing voor het conflict lijkt nog niet in zicht. Ook de diplomatieke druk vanuit Turkije, de Verenigde Staten en Europa om de boycot op te heffen verandert daar weinig aan.

De emir van Koeweit heeft zich opgeworpen als bemiddelaar, maar hij heeft nog weinig voor elkaar gekregen. "Het probleem is dat het conflict al ver is geëscaleerd", zegt Van Hoorn. "Als landen diplomatiek zo hoog in de boom gaan zitten, dan is het bijna onmogelijk om naar beneden te komen zonder gezichtsverlies te lijden."