'Wat er ook gebeurt, Erdogan wint van Europa'

In politiek Den Haag lijken de meesten het er wel over eens: de Turkse regering moet in Nederland geen campagne komen voeren voor het grondwet-referendum. De Turken gaan op 16 april naar de stembus om zich uit te spreken over een nieuwe grondwet. En om stemmen te werven, wil de Turkse minister van Buitenlandse Zaken op 11 maart naar een manifestatie in Rotterdam komen.

Dat Nederland de pro-Erdogan-campagne 'niet gewenst' noemt, voorspelt volgens NOS-correspondent Lucas Waagmeester niet veel goeds. Hij verwijst naar Duitsland, waar burgemeesters de afgelopen dagen ook zo'n Turkse campagne verboden.

"Het was niet mals", vertelt Waagmeester in het NOS Radio 1 Journaal. "Gisteren noemde Turkse ministers het Duitse besluit ondemocratisch, fascistisch werd er zelfs gezegd. Het escaleerde heel snel. President Erdogan zei dat Duitsland PKK-terroristen gewoon hun gang laat gaan, maar democratisch gekozen ministers weert."

'Soepeler gesprek'

Waar een Duitse burgemeester het nog had over te weinig parkeerplekken en de openbare veiligheid, was Nederland meteen open en eerlijk. "En de ervaring leert toch wel dat de Turken daar gevoelig voor zijn. Ik denk dat het Nederlandse ministerie van Buitenlandse Zaken hier de komende week een minder verhit gesprek over gaat hebben met Ankara dan hun Duitse collega's."

Als de Turkse grondwet verandert, betekent dat meer macht voor president Erdogan. "Dit is een heel effectief onderdeel van die campagne", legt Waagmeester uit. Volgens hem weten de Turken maar al te goed dat de Europese kritiek 'immens' zal zijn.

Democratische orde

"De zogeheten Venice Commission, een belangrijk adviesorgaan van de Raad van Europa en de Europese Commissie, zegt dat Turkije met deze grondwetswijziging op weg is naar een autocratie. En de commissie ziet een dramatische neergang van de democratische orde in Turkije. Dat zijn echt loeiharde woorden op dat niveau."

En als de Turken in Europa geen campagne mogen voeren, dan heeft Erdogan meteen een tegenargument, vertelt Waagmeester. "Al die keiharde woorden die uit Europa gaan komen, worden in een klap minder waard. Want hij zegt: kijk eens, wie is hier nou ondemocratisch en wie negeert hier nou het recht om vreedzaam samen te komen?"

Campagnes in Nederland en Duitsland zijn belangrijk voor Erdogan. "Nederlanders en Duitsers met een Turks paspoort mogen stemmen. Dus dat gaat om ongeveer anderhalf miljoen stemgerechtigden."

President Erdogan noemt Europa al tijden "zwak" en "bang voor Turkije". Volgens hem neemt ook de vreemdelingenhaat toe. Waagmeester: "En hij presenteert zich als de leider die zich daartegen verzet, die daartegen strijdt."

"Wat er nu ook gaat gebeuren: in beide scenario's wint Erdogan. Als Nederland en Duitsland de campagnes blijven weigeren, krijgt hij gelijk. Maar als de Turkse minister toch wordt toegelaten, dan heeft de Turkse regering het verzet in Europa getrotseerd."

Inmiddels gaan er volgens Waagmeester al geruchten dat Erdogan zelf op 16 maart campagne wil komen voeren in het Gelredome in Arnhem. "Dat is nog niet bevestigd, maar daar voel je wel aan dat de Turken dit echt gaan uitspelen."