Wantrouwen in banlieue na 'wapenstokverkrachting': als je gekleurd bent, ben je de pineut

Demonstraties, rellen, brandende politieauto's en honderden aanhoudingen: al weken is het onrustig in de voorsteden van Parijs. Het wantrouwen tegen de politie is er groot, merkte correspondent Frank Renout in Ivry-sur-Seine, waar bewoners gewend zijn aan hardhandige politiecontroles.

Het is weer mis in de banlieue sinds de arrestatie van de 22-jarige Theo in de voorstad Aulnay-sous-Bois. De man moest geopereerd worden en lag twee weken in het ziekenhuis. Na afloop zei de man dat hij verkracht was door agenten met een wapenstok. De agenten zeggen dat ze de man alleen hebben geslagen.

Na het Achtuurjournaal beantwoordt correspondent Frank Renout op de Facebook-pagina van de NOS al je vragen over de onrust in de banlieue.

Ruim 20 kilometer verderop in Ivry-sur-Seine, een voorstad aan de zuidkant van Parijs, roept het verhaal herinneringen op bij de 27-jarige Jalys. Als 16-jarige jongen werd hij een keer gefouilleerd door politieagenten die dachten dat hij drugs bij zich had. "Ze vonden niks, maar toch moest ik in de politieauto mijn broek laten zakken. Ze dachten dat ik drugs in mijn onderbroek had verstopt. Zoiets vergeet je je leven lang niet meer."

Ook nu maken jongeren dit soort controles nog mee, vertelt student Aziz. "Als ik 's avonds laat ga joggen rent de politie soms achter me aan. Ze denken dat ik op de vlucht ben of zo. Het is eigenlijk altijd zo dat je kunt worden aangehouden als je samen met vrienden bent die zwart zijn of Arabisch. Je kunt zo maar een klap krijgen of hard tegen de muur of een politieauto worden geduwd, zonder dat je iets hebt gedaan."

Dat ondervond ook de 24-jarige Melissandre. Ze deed mee aan een demonstratie en zat op de grond. Zonder aanleiding begonnen agenten haar te slaan met een wapenstok. Ook werd ze besproeid met traangas. "Daar was geen enkele reden voor. Als je gekleurd bent, ben je de pineut."

De verhalen van Jalys en Melissandre staan niet op zichzelf. Uit onderzoek van de Franse Ombudsman blijkt dat Franse jongens met een zwart of Arabisch uiterlijk twintig keer zoveel kans hebben door de politie staande te worden gehouden als anderen. En die aanhoudingen gaan ook veel vaker gepaard met ‘agressie en beledigingen’.

Maar ook de agenten hebben het niet altijd even makkelijk, vertelt Renout in het NOS Radio 1 journaal. "Ze klagen dat in sommige wijken criminaliteit en drugshandel schering en inslag zijn. Daar geldt het recht van de sterkste. De enige agenten die daar nog komen maken deel uit van speciale interventie-eenheden. Die worden bekogeld, belaagd en zelfs in de val gelokt. Er worden brandbommen gegooid, soms wordt er geschoten."

Hoe ver het kan gaan, bleek toen een politieauto met vier agenten in brand werd gestoken. Ze konden zich ternauwernood in veiligheid brengen, maar twee van hen raakten zwaargewond.

Nieuw is het allemaal niet. De rellen in de banlieue zijn een terugkerend fenomeen. In de buurt van Aulnay-sous-Bois waren er in 2005 rellen die zo massaal waren dat president Chirac de noodtoestand afkondigde. Dat gebeurde nadat twee jongeren waren geëlektrocuteerd toen ze zich voor de politie verscholen bij een stroomverdeelstation. Vorig jaar braken er ook weer rellen uit in de buurt van de hoofdstad, nadat een 24-jarige man na zijn arrestatie was overleden.

Met de presidentsverkiezingen in aantocht laait de politieke discussie over de onrust hoog op. Maar panklare oplossingen hebben de kandidaten niet, zegt Renout. "Ze komen met oneliners. De een wil demonstraties verbieden of zegt dat de politie harder moet ingrijpen en de ander wil juist dat agenten die zich misdragen worden berecht. Maar ze komen niet met structurele oplossingen. Het wantrouwen tussen bewoners in de banlieue en de politie is enorm. Dat los je niet op met verkiezingsretoriek."