'Kankermedicijn van ton naar 2000 euro als we loskomen van farmaceuten'

De kosten van kankermedicijnen kunnen drastisch omlaag als de medische wereld loskomt van de farmaceutische industrie. Dat zegt een groep gelauwerde kankerexperts. "Dit kan zo niet doorgaan. De grote golf van dure medicijnen komt er nog aan", zegt oncologisch onderzoeker René Bernards van het Antoni van Leeuwenhoek Ziekenhuis.

"De meeste medicijnen die vandaag de dag op de markt komen, kosten ruim 100.000 euro per patiënt per jaar", zegt Bernards. "De middelen waarvan het patent verlopen is, en waarvoor wij hier naar nieuwe toepassingen zoeken, kosten vaak niet meer dan 2000 euro per patiënt per jaar. Dat is dus 50 keer goedkoper."

Die winst kan volgens hem gehaald worden door de ontwikkeling van medicijnen meer in eigen hand te houden en te laten produceren door bedrijven van patentvrije medicijnen en niet door grote farmaceutische reuzen.

Als de kosten niet omlaag gaan, wordt de kankerzorg onbetaalbaar, zegt hij. "Zelfs voor een rijk land als Nederland." Als voorbeeld geeft Bernards de uitgaven van het Antoni van Leeuwenhoek Ziekenhuis, waar medicijnenkosten de afgelopen drie jaar zijn verdubbeld naar 55 miljoen euro in 2016.

Volgens Bernards worden veel medicijnen ontdekt in onderzoeksinstituten die door de overheid of liefdadigheidsinstellingen als KWF Kankerbestrijding worden betaald. "Heel veel van het vroege onderzoek wordt zo gefinancierd. En als die ontdekkingen gedaan zijn, gaat de farmaceutische industrie ermee aan de haal om er vervolgens enorme bedragen voor te rekenen."

Farmaceuten willen het liefst een middel dat voor alle vormen van kanker werkt, zegt Bernards. "Zo'n middel bestaat natuurlijk niet. Maar dan hopen ze dat er een middel is dat voor bijvoorbeeld alle vormen van longkanker werkt. Dan heb je wat ze noemen een 'blockbuster', waarmee je miljarden kan verdienen."

Volgens Bernards worden medicijnen op onnodig veel patiënten getest en sneuvelen er soms medicijnen in de ontwikkelfase, omdat ze in hun eentje niet effectief zijn. "Daar kun je combinaties voor bedenken waardoor ze wel effectief zijn."

Een derde manier om de kosten te drukken is door medicijnen waarvan het patent is verlopen, verder te ontwikkelen zodat ze voor andere toepassingen kunnen worden ingezet, zegt hij.

Om dat voor elkaar te krijgen, moeten kankerexperts meer samenwerken. "Wij kunnen het anders en goedkoper doen en daarom moeten we de handen ineenslaan. Dat vraagt de maatschappij van ons. Op kleine schaal hebben we dat al bewezen, maar nu moeten we dat op grotere schaal gaan doen, wereldwijd."

Bernards geeft aan dat wetenschappers de farmaceuten nog wel nodig hebben. Hij zet zich dan ook niet tegen ze af. "Maar ze moeten zich wel realiseren dat ze het te bont hebben gemaakt."