De crisis voorbij: zo kwam Nederland erbovenop

• 

  André Meinema

  Verslaggever economie

Het Centraal Planbureau, de rekenmeester van het kabinet, legde verrassend zonnige vooruitzichten op de ontbijttafel. De Nederlandse economie is de crisis te boven. De werkloosheid daalt stevig, huishoudens hebben meer geld en geven het uit, en bedrijven investeren meer in machines en uitbreiding.

Allemaal gemiddeld natuurlijk, want het ene gezin of sector is de andere niet. Niet iedereen vindt of houdt een baan. En de bouw leeft wel weer op, maar de offshore crepeert.

Hoe dan ook: het CPB constateert dat de groei erin zit en dat we er net zo goed voorstaan als in 2008. En daar heeft iedereen in de afgelopen jaren op zijn of haar manier aan bijgedragen.

Motoren

De Nederlandse economie heeft grofweg drie motoren die groei en welvaart aanjagen: de export, de investeringen door bedrijven en overheid, en de consumentenbestedingen. Of die motoren draaien en stuwkracht leveren, en welke motor meer of minder hard draait, verschilt van jaar tot jaar. Daarnaast vormt ook de woningmarkt een belangrijke krachtbron voor groei.

Welke motoren aanslaan en draaien hangt met van alles samen. De export hangt af van de wereldhandel, de koers van de euro, en hoe het elders gaat, tot in China toe. Bedrijven drijven op de vraag van consumenten en andere bedrijven. De overheid investeert naar gelang de beschikbare financiële ruimte. En consumenten kijken onder meer in hun portemonnee, naar hun baan en het loonstrookje, en naar de huizenprijzen.

Net als bij een vliegtuig zorgen de motoren voor voldoende draagkracht en snelheid. In de voorbije vijf jaar sloegen de motoren een voor een aan en brachten ons waar we nu staan.

2013

In de nasleep van de recessie staat iedereen en alles op de rem. Bezuinigen en sparen is het credo. Geld rolt niet maar ligt, als er al geld is, stil en angstig op de plank. De economie krimpt nog. Alleen de export redt Nederland nog een beetje.

2014

De economie klimt uit het dal. De huizenmarkt begint voorzichtig te herstellen. Huishoudens geven maar een ietsiepietsie meer uit. Maar de exportmotor maakt toeren en in dat kielzog investeren ook bedrijven flink. Maar het is ook een inhaalslag, want bedrijven hebben door de crisis jarenlang niet geïnvesteerd in machines en transport. De twee draaiende motoren zorgen voor een groei van 1,4 procent.

2015

De exportmotor blijft doordraaien. En nu begint de consumentenmotor ook te draaien. Huishoudens durven weer geld uit te geven. Vooral de investeringen in de woningmarkt nemen fors toe. De overheid blijft nog achter. De Nederlandse economie groeit met 2 procent.

2016

Ook de overheid zet de motor aan. Er wordt meer geïnvesteerd en uitgegeven. Consumenten en bedrijven liggen op kruissnelheid en geven ongeveer net zo veel geld uit als het jaar ervoor. De export zakt wat terug door de slappere wereldhandel. De groei neemt toe naar 2,1 procent.

2017

Het CPB denkt dat de bedrijvenmotor en vooral de consumentenmotor een voortrekkersrol vervullen en zorgen voor groei. Huishoudens zijn de voorzichtigheid en het gebrek aan vertrouwen voorbij. De tijd van oppotten, sparen, schuld aflossen, en de hand op de knip ebt weg. We durven weer. Overheid, export en woningmarkt doen iets rustiger aan. Het moet een groei opleveren van 2,1 procent.