Wist Nederland dat er geen luchtsteun was bij val Srebrenica?

"Iedereen zei na afloop: jullie hadden dit moeten weten, jullie hadden al die doden moeten voorzien. Ik lach die mensen uit. Als dat zo was, dan hadden de experts van de VN dat nog veel beter moeten weten. En zij hebben niets gedaan."

"De luchtsteun kwam niet. Totale frustratie maakte zich van ons meester."

Aan het woord zijn twee oud-Dutchbatters. Ze stonden naar eigen zeggen machteloos toen in juli 1995 de enclave in Srebrenica viel. Achtduizend moslimmannen werden vermoord.

Het instituut voor Oorlogs-, Holocaust- en Genocidestudies (NIOD) heeft nieuw verkennend onderzoek gedaan naar de gebeurtenisssen. Vandaag wordt het rapport gepresenteerd.

Het kabinet wil weten waarom Dutchbat geen luchtsteun kreeg, waardoor de Dutchbat-militairen niet de hulp konden bieden aan de bevolking die nodig was.

Dat onderzoek kwam na een uitzending van Argos en een boek van Joris Voorhoeve, in 1995 minister van Defensie. Daaruit bleek dat anderhalve maand voor de val van Srebrenica de Verenigde Staten, Groot-Brittannië en Frankrijk besloten om geen luchtmacht meer in te zetten.

Bij een luchtaanval had de Servische generaal Mladic namelijk Fransen en Britten gegijzeld. Dat werd gezien als een grote blamage en dat wilden ze niet nog een keer meemaken. Maar het besluit om geen luchtsteun meer te geven werd geheim gehouden en is nooit aan Nederland meegedeeld, stelt Voorhoeve. Argos zei een document in handen te hebben waaruit blijkt dat Nederland juist wel op de hoogte was.

Nederland had ook met die informatie niet anders kunnen optreden, zegt Voorhoeve. "We hadden niet de oorlog kunnen verklaren aan Servië, omdat daar geen middelen voor waren."

Van tevoren had volgens Voorhoeve tegen de Servische militaire leiding gedreigd moeten worden: als jullie de enclave aanvallen, dan zwaait er wat via de NAVO-luchtmacht. "Dat dat zin zou hebben gehad, bleek ook achteraf. Na de val van Srebrenica kwam er namelijk wél luchtsteun. Als dat een paar weken eerder was gebeurd, dan had dat veel doden kunnen schelen."

In zijn boek beschrijft Voorhoeve ook dat een aantal buitenlandse inlichtingendiensten op de hoogte was van de plannen van de Serviërs om Srebrenica aan te vallen. "Dat maakt de betrokken landen niet medeschuldig aan de massamoorden die de Serviërs pleegden, maar het is wel merkwaardig dat Nederland er destijds niet over is ingelicht."

Hij hoopt dat vandaag duidelijk wordt dat Dutchbat geen blaam treft. "Na deze afgrijselijke ontwikkeling in 1995 wezen velen met beschuldigende vinger naar de Nederlandse VN-militairen die er zaten. Onterecht, dat heb ik altijd gezegd. Hopelijk wordt dat vandaag weer bevestigd."