Democratische succesverhalen en machtspolitiek in Afrika
Drie stembusgangen afgelopen weekend tonen zowel politieke vooruitgang als regressie in Afrika. Inwoners van Ivoorkust, Tanzania en Congo-Brazzaville mochten hun leiders kiezen.
De grote vraag in het snel veranderende Afrika is of de forse economische groei sinds 2000 zich vertaalt in democratisering en de bestrijding van machtsmisbruik. De gang van zaken in de drie landen laat zien dat het antwoord daarop complex is.
Ivoorkust
Met de royale verkiezingsoverwinning zonder fraude van Alassane Ouattara markeert Ivoorkust het einde van de burgeroorlog en voegt het West-Afrikaanse land zich weer bij de succesverhalen van Afrika. Ouattara won met 83 procent van de stemmen.
Met zijn zege wordt Ouattara beloond voor het forse herstel in het land, met een economische groei van 9 procent. Dat de campagnes en de verkiezingen zonder geweld verliepen, toont de herwonnen stabiliteit en dat geeft buitenlandse investeerders vertrouwen. Vooral dankzij de grote buitenlandse investeringen de afgelopen jaren ging de economie na jaren van krimp weer groeien en kon Ouattara grote infrastructurele projecten starten.
De verkiezingen in 2010 hadden tot een burgeroorlog geleid met 3000 doden. Het aanzien van Ivoorkust lag aan diggelen, tienduizenden kleine Franse en Libanese ondernemers waren gevlucht en de eens talrijke buitenlandse investeerders lieten het afweten.
De technocraat Ouattara bleek de ideale man om het vertrouwen terug te winnen. Hij werkte eerder bij het Internationale Monetaire Fonds (IMF) en was hoofd van de Bank van West-Afrikaanse staten (BCEAO). Hij onderhoudt goede connecties met de internationale financiële en zakenwereld en met die relaties haalde hij veel buitenlands kapitaal terug naar Ivoorkust.
Tanzania
Aan de andere kant van het continent besloten kiezers in het traditioneel stabiele Tanzania of ze na een halve eeuw een andere regeringspartij wensen. Of de oppositie de presidentsverkiezing wint, is nog onbekend, maar veel ministers hebben al hun parlementszetel verloren.
Tanzania behoort tot Afrika's meest stabiele naties en nooit eerder werd de regerende Partij van de Revolutie (CCM) serieus bedreigd. Werkloosheid en corruptie zouden de jonge Tanzanianen ertoe kunnen brengen te kiezen voor de oppositiecoalitie aangevoerd door de rijke en populaire Edward Lowassa.
Kandidaat voor CCM is voormalig minister John Magufuli. Deze verkiezingen moeten tonen of Tanzania's stabiliteit onder druk komt te staan nu er voor het eerst werkelijk sprake is van competitie.
Congo-Brazzaville
De trend van democratisering op het continent kreeg een tegenslag in Congo-Brazzaville. Daar manipuleerde alleenheerser Denis Sassou Nguesso een referendum om na dertig jaar nog langer aan de macht te blijven. Zoals politieke dinosaurussen in Afrika vroeger altijd deden.
Vorige week vielen er vier doden bij betogingen tegen het referendum en de oppositie roept op tot grootschalig burgerverzet. Op vele plaatsen op het continent, zoals in Burkina Faso en Congo-Kinshasa, komen jongeren in verzet tegen lang heersende leiders die niet willen opstappen.
Het lijdt geen twijfel dat vijftien jaar na het begin van de economische opleving veel meer regeringen worden gekozen bij verkiezingen en niet aan de macht komen door staatsgrepen. Kanttekening daarbij is natuurlijk wel dat een stembusgang nog geen volledige democratie betekent.
Bovendien blijft de toekomst onzeker. De impuls voor de economische vooruitgang neemt inmiddels af door lagere grondstofprijzen en de vertraagde groei in China, Afrika's belangrijkste handelspartner. De gemiddelde groei de afgelopen jaren lag rond de 5 procent, maar zal volgens een IMF-rapport dalen naar 3,7 procent dit jaar.