Ivoorkust: één land, twee presidenten

In Ivoorkust heeft oppositieleider Ouatarra een voorstel gedaan om de impasse te doorbreken waarin het land is terechtgekomen. Als zijn rivaal Laurent Gbagbo het presidentschap opgeeft, wil Ouatarra ministers van Gbagbo's kabinet in de nieuwe regering opnemen.

Na de presidentsverkiezingen van vorige maand claimde zowel Ouatarra als Gbagbo de overwinning. Beiden lieten zich tot president beëdigen, zodat het land nu met twee presidenten zit.

Ouatarra weet zich gesteund door het buitenland en de Wereldbank, maar Gbagbo wil niet opstappen. Ouatarra-aanhangers demonstreerden vandaag in Abidjan.

Sarkozy

"Het is aan hemzelf om te kiezen welke rol hij wil spelen in de geschiedenis. Hij moet de macht nu overdragen aan de president die is gekozen." Dit zei de Franse president Sarkozy vandaag na een telefoontje met Gbagbo. Sarkozy riep hem door de telefoon op het pluche te verlaten.

Ook de Zuid-Afrikaanse ex-president Mbeki is naar Ivoorkust gevlogen om te bemiddelen en een nieuwe burgeroorlog te voorkomen. Mbeki sprak er zowel met president Gbagbo als met oppositieleider Ouattara, die volgens de officiële uitslag heeft gewonnen. De oppositieleider reikte na deze bemiddelingspoging de president de hand: als Gbagbo de macht opgeeft, mogen zijn ministers deelnemen aan een nieuwe regering van nationale eenheid.

Chocola en Drogba

Ivoorkust was jarenlang één van de meest welvarende en stabiele landen van het continent; het werd de parel van West-Afrika genoemd. Het is de grootste cacao-producent ter wereld, en bracht ook nog eens één van de beste voetballers voort: Didier Drogba. Het is daarom des te schrijnender voor de Ivorianen dat het land de afgelopen tien jaar zo is afgegleden, en nu zelfs ten prooit dreigt te vallen aan een nieuwe burgeroorlog.

Misschien moeten niet Sarkozy, Obama en Mbeki een beroep doen op de Ivoriaanse leiders, maar moet juist Chelsea-speler Drogba het kunstje herhalen dat hij een paar jaar geleden deed. Vanaf het voetbalveld deed hij toen een dramatische oproep aan de strijdende partijen om de wapens neer te leggen. Ze deden het, en de burgeroorlog werd beëindigd met een broze vrede. Afgesproken werd dat er in 2005 verkiezingen zouden komen, maar president Gbagbo verzon telkens redenen om ze uit te stellen. Afgelopen maand was het dan zover: de Ivorianen mochten eindelijk naar de stembus. Deze verkiezingen hadden moeten leiden tot een blijvende vrede, en verzoening tussen het noorden (rebellen) en het zuiden (regeringsleger). Maar het tegenovergestelde gebeurde. Zoals wel vaker in Afrika (Zimbabwe, Kenia) weigert een koppige president de macht op te geven, ook al heeft hij duidelijk verloren.

Fransen

Gbagbo liet zichzelf dit weekeinde opnieuw tot president beëdigen. Volgens de officiele uitslag had hij weliswaar geen meerderheid gehaald (45 procent), maar die uitslag werd door de Constitutionele Raad ongeldig verklaard omdat rebellen de kiezers in het noorden zouden hebben geïntimideerd. Oppositieleider Ouattara riep zichzelf ook uit tot president. Hij had immers de meeste stemmen (54 procent) - een uitslag die is bevestigd door de Verenigde Naties.

Dus nu heeft Ivoorkust twee presidenten. En probeert de internationale gemeenschap hiervoor een oplossing te bedenken - onder andere Thabo Mbeki en Nicolas Sarkozy. Vooral Frankrijk zit in een lastig parket. Als oud-kolonisator heeft het nog grote belangen in Ivoorkust. Ook is er nog altijd een Franse militaire basis met 900 Franse commando's.

Gbagbo beschuldigt Parijs er al jaren van de oppositie en rebellen in het noorden te steunen. Zijn aanhangers zijn daardoor zeer anti-Frans - wat een explosieve situatie kan opleveren als de Franse militairen ingrijpen. De vorige keer dat het uit de hand liep, in 2004, werden negen Franse militairen gedood. Als reactie liet president Chirac alle toestellen van de Ivoriaanse luchtmacht bombarderen. Duizenden buitenlanders verlieten Ivoorkust halsoverkop.

Feitelijk is het land sindsdien nog steeds in twee helften verdeeld. En hebben de rebellen al aangekondigd de wapens weer op te nemen als Ouattara niet wordt uitgeroepen tot president. In aanloop naar de verkiezingen was de VN-vredesmacht in Ivoorkust al uitgebreid naar 8000 blauwhelmen. Het is de vraag of die de kalmte kunnen bewaren, als niet snel duidelijk wordt wie de échte president van Ivoorkust is.