Eindrapport MH17: wat weten we, en wat nog niet?

De Onderzoeksraad voor Veiligheid maakt vandaag bekend wat het onderzoek naar de ramp met vlucht MH17 heeft opgeleverd. De presentatie is om 13.00 uur en wordt rechtstreeks uitgezonden op NPO1, Radio1 en NOS.nl.

De Nederlandse onderzoekers hebben in samenwerking met collega’s uit de VS, Engeland, Maleisië, Australië, Rusland en Oekraïne vier rapporten geschreven: over de toedracht van de ramp, de vliegroute van MH17, de passagierslijsten en de vraag wat de slachtoffers nog hebben meegekregen van de ramp.

"Definitief een Buk-raket"

De Volkskrant meldt vanochtend al dat vlucht MH17 definitief is neergehaald door een Russische Buk-raket. De krant baseert zich op drie bronnen die bij de totstandkoming van het rapport betrokken zijn geweest.

Volgens de bronnen is de raket afgevuurd vanuit een gebied in Oost-Oekraïne dat in handen was van pro-Russische rebellen. "De Buk is hoe dan ook in Rusland ontwikkeld en geproduceerd. Je kunt ervan uitgaan dat die rebellen zo'n Buk-apparaat niet zelf kunnen bedienen. Ik vermoed hulp van Russische ex-militairen", zeggen twee bronnen in de krant.

Hieronder een overzicht van de vier belangrijkste onderzoeksvragen: wat weten we daar al over, en welke vragen staan nog open?

De toedracht van de ramp

Een Boeing 777 van Malaysia Airlines stort op 17 juli 2014 om 15.20 uur Nederlandse tijd neer in Oost-Oekraïne. Het was een lijnvlucht van Amsterdam naar Kuala Lumpur in Maleisië. Aan boord zijn in totaal 298 mensen: 15 bemanningsleden en 283 passagiers.

De Onderzoeksraad schreef in het eerste rapport van september 2014 dat het vliegtuig "is doorboord door een groot aantal voorwerpen met hoge energie van buiten het vliegtuig".

Onderzoeks-collectief Bellingcat heeft in diverse rapporten bewijs uit sociale media geleverd voor de aanwezigheid van een Russische Buk-installatie in Oost-Oekraïne op 17 juli 2014.

Op de plek van de ramp zijn deeltjes gevonden die overeenkomsten vertonen met die van een Buk-raket.

Vragen die nog openstaan:

- Wat is de oorzaak van de ramp?

- Wat is er met het vliegtuig gebeurd nadat het is geraakt?

- Als het inderdaad om een raket gaat, vanaf welke plek is deze dan afgevuurd?

Vragen over de schuldigen worden niet door de Onderzoeksraad beantwoord, maar liggen bij het internationale Joint Investigation Team, onder leiding van het Nederlandse Openbaar Ministerie. Dat zijn vragen als:

- Wie heeft de raket afgevuurd?

- Wie heeft opdracht gegeven om de raket af te vuren?

- Is vlucht MH17 opzettelijk of per ongeluk neergehaald?

De vliegroute van vlucht MH17

De MH17 vloog boven een conflictgebied. Voor het luchtruim boven het oosten van Oekraine bestond op 17 juli geen verbod. Wel moest er boven een bepaalde hoogte worden gevlogen, omdat in de weken voorafgaand aan de ramp elf vliegtuigen en acht helikopters waren neergehaald in het luchtruim. Enkele maatschappijen meden sinds het voorjaar van 2014 het luchtruim boven het conflictgebied, zoals British Airways.

Vragen die nog openstaan:

- Hadden maatschappijen als British Airways en Delta Airlines andere informatie over mogelijke gevaren in het luchtruim boven het conflictgebied?

- Heeft Oekraïne het luchtruim ten onrechte opengehouden?

De passagierslijsten

De passagierslijsten werden pas na twee dagen openbaar gemaakt. Dat betekende twee dagen van grote onzekerheid voor de nabestaanden.

Vraag die nog openstaat:

Waarom was er zo veel tijd nodig om de passagierslijst samen te stellen?

Lijden van de slachtoffers

Nabestaanden stelden aan de Onderzoeksraad de vraag of hun dierbaren iets hebben gemerkt van het neerstorten. Hebben ze geleden? Ook werd vorig jaar oktober bekend dat een van de slachtoffers een zuurstofmasker op had. Toenmalig minister Timmermans vertelde hierover tijdens de uitzending van Pauw.

Vraag die nog openstaat:

Krijgen de nabestaanden duidelijkheid over de laatste momenten van hun dierbaren?