Indië-herdenking: de oorlog van acteur Eric Schneider
Precies 70 jaar geleden kwam er met de capitulatie van Japan een einde aan de bezetting van Nederlands-Indië en aan de Tweede Wereldoorlog. In Den Haag wordt daar uitgebreid bij stilgestaan met een herdenking bij het Indisch Monument.
De NOS doet vanaf 12.10 uur op NPO 1 en NOS.nl rechtstreeks verslag van de Indië-herdenking, waar onder anderen koning Willem-Alexander en premier Rutte kransen leggen ter nagedachtenis aan de slachtoffers van de Japanse bezetting.
Een van de sprekers tijdens de herdenking is acteur Eric Schneider (80), die in zijn jeugd in een Japans interneringskamp in Nederlands-Indië terechtkwam, net als 100.000 andere Nederlandse burgers en veel Indische Nederlanders. Tienduizenden stierven tijdens de oorlog in en buiten de kampen.
In een documentaire vanavond op NPO 2 volgt de NOS de zonen van Eric Schneider, Beau (27) en Olivier (34), die naar Indonesië reizen om de plekken uit hun vaders jeugd op te zoeken. Ze hopen op die manier dichter bij de ervaringen van hun vader te komen, die zijn herinneringen aan de oorlog lange tijd heeft weggestopt.
Vader Eric is nooit teruggegaan: “Ik heb dat altijd voor me uitgeschoven. Ik raak snel geëmotioneerd over dingen uit mijn verleden.” Nu is hij fysiek niet meer in staat om mee te gaan, maar hij spreekt thuis met zijn zonen over hun reis.
Fietsen
Als 7-jarige jongen ziet Schneider hoe de Japanners Nederlands-Indië in 1942 letterlijk komen binnen fietsen. Zijn vader wordt meegenomen en moet dwangarbeid verrichten aan de beruchte Birma-spoorlijn. De kleine Eric komt met zijn moeder en broertjes in een jappenkamp op Java terecht.
Beau en OIivier bezoeken in Bandung de piepkleine woning in het voormalige kamp Tjihapit, waar hun vader vroeger elke dag op de stoep zat te spelen en te tekenen. "Als kind speel je dat je gelukkig bent, dat je de ellende niet ziet", zegt Schneider over die tijd. "Ik ben mijn hele leven blijven spelen."
Als het kamp ontruimd wordt, moet Schneiders oudste broer Carel Jan (de latere schrijver F. Springer) naar een mannenkamp. Schneider en zijn jongere broertje vertrekken met hun moeder naar Adek, een vrouwenkamp in Batavia, het huidige Jakarta. “Het is de enige keer tijdens de oorlog dat ik mijn moeder heb zien huilen”, vertelt hij.
Het kamp in Adek is overvol. Er is te weinig eten en de Japanners hanteren een streng en wreed regime. Schneider herinnert zich nog levendig het appèl op het plein. “Urenlang stond je in de brandende zon. Dat was het ergste en daar zijn veel mensen bij omgekomen”.
Beau en Olivier proberen tijdens hun reis te achterhalen hoe het hier geweest moet zijn voor hun vader. “In Adek moest Eric overleven, alles was hem afgenomen. Hier kon hij niet meer spelen. Daar komt dat zwijgzame van hem vandaan.”
Als Japan op 15 augustus 1945 capituleert zit Schneider nog steeds in kamp Adek. Het duurt nog een half jaar voordat het gezin Schneider herenigd wordt in Bangkok.
De oorlog blijft een rol spelen in het leven van Schneider. “Oorlog is zo iets ingrijpends, dat blijft je hele leven bij je. Oorlog zit ín je.”
NOS Indie-herdenking, 12.10 – 13.40, NPO 1 en NOS.nl
NOS Indië-herdenking (terugblik), 18.35 – 19.10 uur, NPO 2 en NOS.nl
NOS De oorlog van acteur Eric Schneider, 22.35 – 23.20 uur, NPO 2 en NOS.nl. Deze documentaire is mede mogelijk gemaakt door het vfonds.