'Iran heeft bakzeil gehaald'

"Als het akkoord met Iran wordt uitgevoerd zoals het nu op papier staat, dan kan de vlag uit", stelt atoomfysicus en hoogleraar Wim Turkenburg. Gisteren werden in Lausanne de eerste contouren geschetst van een nucleair akkoord. Het biedt volgens Turkenburg voldoende mogelijkheid om het land af te houden van een kernwapen.

Er zijn ten minste drie punten die in het oog springen, zegt Turkenburg. "Zo is zeer positief dat het aantal werkende centrifuges wordt teruggebracht tot eenderde van het totaal van nu. In die trommels wordt uranium verrijkt."

Een ander punt waar de atoomfysicus enthousiast over is, is de restrictie voor Iran om het uranium tot maximaal 3,67 procent te verrijken. Goed nieuws, vindt Turkenburg: "Voor het maken van een atoombom heb je verrijkt uranium nodig van tenminste 90 procent."

Mooi vindt hij ook dat Iran geen toegang krijgt tot het plutonium dat in hun kernreactoren ontstaat. "Ook dat is stof waarvan je een atoombom zou kunnen maken."

Zwakte

Een zwak punt van de afspraken vindt Turkenburg de frequentie waarmee inspecteurs toegang hebben tot de nucleaire faciliteiten van Iran. Bij sommige locaties mag dat permanent, bij andere is de controle "regelmatig". Liever had Turkenburg gezien dat de controleurs welkom waren "wanneer het hun goeddunkt".

Maar, zegt de hoogleraar, stel dat Iran tóch in de fout gaat en dingen probeert te laten verdwijnen voordat de controleurs komen, dan zijn de technieken om te controleren zo geavanceerd dat ze er toch wel achter komen. "Die stoffen en de sporen daarvan kun je niet zo makkelijk verdoezelen."

Door de maatregelen wordt het kernprogramma in Iran ten minste vijftien jaar lang bevroren, verwacht Turkenburg. "Ze moeten bijvoorbeeld weer terug naar de oude trommeltjes die ze gebruikten voor het verrijken van uranium. Iran heeft veel meer bakzeil gehaald dan ik had verwacht."

Volksfeest

Het akkoord mondde in Iran uit in een groot volksfeest. De Iraanse minister Zarif van Buitenlandse Zaken maakte een zegetocht door de straten van Teheran. Veel Iraniërs zijn blij dat er een einde komt aan de sancties tegen het land. Zo was het jarenlang niet mogelijk om geld over te maken naar het buitenland of zaken te doen over de grens.

Turkenburg vraagt zich wel af of het akkoord precies wordt uitgevoerd zoals het is opgesteld. "De ervaringen daarmee zijn niet altijd positief."

Taaiste gevecht is in de VS

Dat is precies de reden dat er in de VS niet heel enthousiast is gereageerd door de Republikeinen. Het 'taaiste gevecht' om het akkoord er doorheen te krijgen, zal daarom niet in Iran, maar in de Verenigde Staten worden gevoerd, denkt correspondent Arjen van der Horst.

Vrijwel alle vooraanstaande Republikeinen zijn ongelukkig met de overeenkomst. President Obama waarschuwt hen het akkoord niet te dwarsbomen. Hij vindt dat "deze zaken daar veel te belangrijk voor zijn".

Turkenburg zegt daarover: "Het vertrouwen in de Iraniërs is bij veel mensen in het Congres heel klein. Ik kan me dan voorstellen dat je niet blij bent met het akkoord en roept dat alle verrijking van uranium moet worden verboden."

"Maar dat is meten met twee maten", vindt Turkenburg. "Theoretisch gezien kunnen we in Nederland in een paar jaar net zo goed een atoombom maken. Raar als je voor verschillende landen in de wereld verschillende maatstaven hanteert. Juist omdat die gedachte niet speelt, vind ik dat het in Lausanne bereikte raamwerk voor een nucleair akkoord mooi van opzet is en bijdraagt aan de gewenste nucleaire veiligheid in de wereld."