Een foto van een flinke brand in Koningsbosch, een kerkdorp in Noord-Limburg. Op de achtergrond zien we twee tankautospuiten (gewone bluswagens); op de voorgrond een brandweerbusje, een Snel Interventie Voertuig voor twee man (SIV2), dat in deze regio wordt ingezet om extra snel bij een brand te zijn.
De vakbonden, de Vakvereniging Brandweervrijwilligers (VBV) en deskundigen hebben grote moeite met deze SIV’s. Volgens hen laat de foto zien wat zo’n ‘bestelbusje’ waard is als het er echt toe doet.
Voor het blussen van een serieuze brand heb je volledig bezette tankautospuiten nodig; het snelle interventievoertuig kan een klein brandje blussen, maar staat er bij een serieuze brand werkeloos bij. En dat is dan nog het minst erge. Want de critici vinden dat de inzet van SIV’s ook de veiligheid van brandweerlieden en burgers in gevaar kan brengen; de veiligheid die door jarenlange bezuinigingen bij de brandweer volgens hen toch al onder druk staat.
Alleen Amsterdam-Amstelland wil er niets van weten
Uitruk op maat
Jarenlang was in heel Nederland bij branden de inzet van tankautospuiten met zes man (de TS6) de standaard. Zodra er een brandmelding was, werd er uitgerukt met een volledig uitgeruste wagen met een bevelvoerder, een chauffeur/pompbediende en vier manschappen.
Maar de laatste jaren zijn steeds meer regio’s bezig met “uitruk op maat”. Bij kleinere incidenten worden minder brandweerlieden ingezet. Uit een enquête van de NOS onder de 25 veiligheidsregio’s blijkt dat de meeste regio’s óf al zijn overgestapt op variabel uitrukken, óf bezig zijn met een pilot, óf van plan zijn dat de komende jaren te gaan doen. Alleen Amsterdam-Amstelland wil er niets van weten. Vanwege de dichte bebouwing rukt de brandweer in Amsterdam standaard uit met twee TS6-en.
De veiligheidsregio’s Rotterdam-Rijnmond, Limburg-Noord en Gooi en Vechtstreek werken inmiddels standaard met SIV2. Andere regio’s sturen wagens met vier man op branden af.
Opstelten
Vandaag praat de Tweede Kamer met minister Opstelten over het “Landelijk kader uitruk op maat” dat is opgesteld door het Veiligheidsberaad, de organisatie waarin de veiligheidsregio’s samenwerken. In het plan staat dat het uitgangspunt is dat bij een woningbrand minimaal een TS6 wordt gealarmeerd.
Maar er blijft ruimte voor uitzonderingen. Bij kleinere incidenten mag met minder man worden uitgerukt. En onder bepaalde voorwaarden mag bij een woningbrand de TS6 ook bestaan uit een TS4 en een SIV2, die los van elkaar opkomen. En hiermee laat het Veiligheidsberaad volgens de vakbonden en de VBV alle ruimte voor uitholling van de brandweerzorg. Ze willen dat Opstelten hun kritiek onderschrijft en de brandweerbestuurders dwingt met hen in gesprek te gaan en een plan te maken dat ook gesteund wordt door het personeel.
Sneller bij de brand
Wat zijn nu de argumenten voor variabel uitrukken? Het Veiligheidsberaad wijst erop dat bij 80 tot 90 procent van de incidenten een wagen met zes man helemaal niet nodig is. Voor het blussen van een containerbrand of een brandje in een afvalbak op straat zijn twee of vier man genoeg. Bovendien kun je met minder man sneller bij een brand zijn. En snel bij de brand zijn is eigenlijk de enige harde eis aan de brandweer die wettelijk is vastgelegd.
Volgens onderzoek van de veiligheidsregio Gooi en Vechtstreek is de brandweer met de SIV2 minuten sneller ter plaatse. Zodra de twee brandweerlieden bij de brand zijn, moeten ze zelfstandig opereren, tot de komst van de TS4, die 2 tot 5 minuten later arriveert. Zodra de TS4 er is, is er een ploeg van zes man, genoeg voor het bestrijden van een gemiddelde brand.
Volgens Gooi en Vechtstreek is de tijdwinst van groot belang: de brand heeft minder tijd gehad zich uit te breiden en kan dus makkelijker worden bestreden, en er is meer kans mensen op tijd uit het brandende pand te krijgen. In het rapport staan voorbeelden waarbij de twee bemanningsleden van de SIV razendsnel een brand op zolder blussen of bewoners van een portiekwoning naar buiten krijgen.
Verkeerde inschatting
Maar de vakbonden en de VBV vinden de risico’s te groot. Ze erkennen dat bij de meeste incidenten geen volledig uitgeruste tankautospuit nodig is. Maar hoe weet je van tevoren hoe groot een brand wordt? De meldkamer kan dit vaak helemaal niet beoordelen. Die moet afgaan op de melder die vaak in paniek gebeld heeft.
Brandweervrijwilliger Jacco Scheer maakte in Rotterdam onlangs mee hoe een verkeerde inschatting werd gemaakt. “Er werd een autobrand gemeld, een klein incident dat in principe met twee man af te handelen zou zijn. Maar de auto stond voor een huis, en toen de brandweer arriveerde was dat ook in brand gevlogen”.
Een ander incident dat veel betrokkenen noemen is de woningbrand in de nacht van 6 op 7 januari in Almere. De bemanning van een TS4 wist een kind van 4 uit het huis te krijgen, maar miste de slagkracht om te blussen. De brandweerlieden liepen zelf brandwonden op door de enorme hitte en een vrouw van 52 bleef achter in het huis; mogelijk was zij al dood, omdat de brand was aangestoken door haar zoon, maar zeker is dat niet.
Onverantwoord
De VBV en de bonden willen over het gebruik van TS4’s nog wel praten. Inzet van deze voertuigen vinden ze bijvoorbeeld nog wel verantwoord als er bij een brandmelding twee tegelijk uitrukken. Maar van de SIV2 willen ze absoluut af.
Ze wijzen erop dat twee man bij een brand in een huis eigenlijk niets kunnen doen. Omdat de omstanders wél verwachten dat de brandweer ingrijpt, leidt nietsdoen makkelijk tot agressie en geweld.
Veel brandweerlieden zullen de drang voelen een brandend huis binnen te gaan om mensen te redden of de brand te blussen, terwijl dit onverantwoord is als ze maar met zijn tweeën zijn.
Verder zijn de critici bang dat uitrukken op maat op den duur leidt tot algehele vermindering van de veiligheid. Zoals de bonden vorig jaar in een brief aan het Veiligheidsberaad en minister Opstelten schreven: “Invoering van dit beleid betekent dat het beschikbaar hebben van een bezetting voor een TS4 of SIV2 ook als aanvaardbaar niveau van bezetting wordt gezien en dat de formatie hierop aangepast gaat worden. De kans dat er dan nog een zes persoonsbezetting tot stand komt, wordt navenant kleiner. Dus wordt de kans ook kleiner dat er in de praktijk met een volledig bezette TS6 uitgerukt kan worden.”
