'Met vuisten alleen ga je het hier in Rotterdam-Zuid niet redden'

• Emma Brink en Danny Simons

  NOS Stories

In Rotterdam en omgeving zijn de afgelopen maanden meerdere steekincidenten geweest waar hele jonge jongens bij betrokken waren. Zo werd een jongen van 14 neergestoken voor een middelbare school, stak een 13-jarige jongen een 14-jarige neer op een metrostation en stapten twee jongeren met steekwonden uit een bus na een vechtpartij.

Dat daders en slachtoffers zo jong zijn en de incidenten vlak na elkaar gebeurden, vindt de politie in Rotterdam zorgelijk.

NOS Stories sprak met onderzoekers, politie, scholen, jongerenwerkers en natuurlijk de jongeren zelf en zocht uit wat er in Rotterdam-Zuid aan de hand is:

De steekincidenten vinden onder meer plaats bij ruzies tussen twee groepen uit twee verschillende wijken in Rotterdam-Zuid: IJsselmonde en Charlois. Rappers Qlas en Blacka wonen in Zuid, en zeggen dat ze tot voor kort hoorden bij een van de groepen.

"Stel je voor, je loopt en iemand van de andere buurt kijkt een beetje scheef naar je. En jij reageert daarop. Dan gaat hij zich gelijk opstellen", vertelt Blacka, terwijl hij een beweging maakt alsof hij een mes uit zijn broek trekt. "Met je handen ga je het dan niet redden."

Hoe veilig is het in Rotterdam?

Volgens criminoloog Jeroen van den Broek was het helemaal niet zo onveilig in de Rotterdamse buurten. "Er is een verschil tussen de daadwerkelijke onveiligheid en het onveiligheidsgevoel van jongeren. Maar als steeds meer jongeren het gevoel hebben dat ze een wapen nodig hebben, wordt dat vanzelf een werkelijkheid. Terwijl de omstandigheden in de wijk er eigenlijk helemaal niet naar zijn."

Hoe komen de jongeren er dan bij dat het onveilig is? "Op social media wordt er gepronkt met messen." Bijvoorbeeld in de gewelddadige videoclips van drill music, waarin met grote kapmessen wordt gezwaaid. Van den Broek: "Jongeren zien constant messen voorbij komen en daardoor gaat het bijna normaal lijken om met een mes te lopen."

13-jarige dader

Jimmy, niet zijn echte naam, woont in Rotterdam-Zuid en zegt dat hij weleens iemand heeft gestoken. "Als andere jongens disrespect tonen, dan reageren wij daarop." Met een mes dus.

Jimmy zegt dat hij zich door het dragen van een mes veiliger voelt. Maar volgens Van den Broek is dat in werkelijkheid niet zo: "Wapens dragen maakt het juist onveiliger, je hebt meer kans om slachtoffer te worden. Ruzies escaleren dan sneller."

Van den Broek: "De jongens zeggen graag dat het gaat om veiligheid, maar het geeft ook status. Al zullen ze dat niet zo snel toegeven. Het zijn jongeren die het gevoel hebben dat ze weinig kansen krijgen in de maatschappij. Zij zoeken hun status in andere dingen. Waarbij een mes dragen, of zelfs gebruiken, statusverhogend werkt."

De jongens uit de buurt, zoals Jimmy maar ook Qlas en Blacka, zeggen dat hun gedrag wordt beïnvloed door de omgeving waarin ze leven. Jimmy: "Als je hier opgroeit word je automatisch zo. Ik zie hoe andere jongens dit doen, hoe familie dit doet. Ik kan er eigenlijk niks aan doen."

Bang voor de politie is hij niet. "Het raakt me niet meer echt. Ik heb best wel vaak even vastgezeten." Jimmy heeft een avondklok, en is al eens opgepakt voor andere incidenten. Wat hem wel kan raken? "Als er iets met mijn familie gebeurt."

Aanpak

Politie en OM werken samen om het geweld te stoppen. Naar aanleiding van de recente steekincidenten zijn er extra maatregelen genomen, zoals preventief fouilleren. "Daarmee halen we mensen die messen dragen uit de anonimiteit. En in het geval van minderjarigen kan het ook een aanleiding zijn om gesprekken te voeren met ouders", zegt Sharon Mclntosh, woordvoerder van de politie Rotterdam.

Ook scholen zijn bezig met de veiligheid, want het gaat om leerplichtigen. "Het is geen schoolprobleem, maar het kan je school wel raken", vindt Marc Otto, schooldirecteur van onder andere de school waar een steekincident heeft plaatsgevonden. "In de lessen maatschappijleer gaan we dit onderwerp bespreken."

Maar ook buiten de school verandert er iets: er wordt gesproken over zichtbare aanwezigheid van politie en cameratoezicht. Daarnaast worden op scholen kluisjescontroles gehouden.

Wat de jongeren zelf zien als oplossing? "Een goede bezigheid hebben", zegt Blacka. De muziek van hem en Qlas wordt steeds populairder waardoor ze naar eigen zeggen zijn veranderd. "Wij zijn nu vaker in de studio, dit is ons buurthuis. We willen dit wel creëren voor iedereen, alleen kunnen wij dat niet."