Zo groeide Schiphol van grasveld naar internationale luchthaven

Schiphol moet groeien. Althans, als het aan minister Van Nieuwenhuizen (Infrastructuur en Waterstaat) ligt. Maar omwonenden en actiegroepen zijn daar tegen. De discussie of de luchthaven moet uitbreiden, of dat-ie wel op de goeie plek ligt, is ongeveer al zo oud als de luchthaven zelf, zegt luchtvaarthistoricus Marc Dierikx van het Huygens instituut. Hoe werden eerdere uitbreidingen ontvangen?

In den beginne

Schiphol werd in 1916 gebouwd in de Haarlemmermeerpolder. Simpelweg omdat de grond daar het goedkoopst was. Er was geen landingsbaan, alleen een groot grasveld, en je kon er alleen komen via een lastig begaanbaar grindpad.

In de vier loodsen op onderstaande foto stonden de vliegtuigen geparkeerd.

"De grond was eigenlijk totaal ongeschikt voor luchtvaart", zegt Dierikx. Dus toen in de jaren 30 steeds meer landingen op het veld kwamen, zakten veel vliegtuigen erdoorheen. En dus moesten er betonnen landingsbanen komen. Een idee uit Amerika.

"In die periode was iedereen heel blij met Schiphol. Het maakte dat Nederland internationaal ging meetellen. En de omwonenden vonden die paar overvliegende vliegtuigen maar wat prachtig", zegt Dierikx.

Toch werd ook in de jaren voor de Tweede Wereldoorlog al eens geopperd dat Schiphol verplaatst moest worden. "De toenmalige baas van de KLM, Plesman, vroeg zich af of Schiphol niet tussen Haarlem en Leiden opnieuw moest worden gebouwd. Daar was nog een heel stuk ongebruikt land. En de luchthaven was daar een stuk bereikbaarder."

Daar was niet iedereen het mee eens: "Er was zelfs een actiegroep, 'S.O.S.-Schiphol', voor het behoud van het vliegveld op die plek. Dat kunnen we ons nu niet meer voorstellen."

Swipe en zie hoe Schiphol groeit:

Begin jaren 70 werd met het idee gespeeld dat Schiphol in de Noordzee kon worden gebouwd. "Ook nu hoor ik dat plan weleens. Maar niemand heeft iets in zee te zoeken. En het is veel te duur om de infrastructuur te maken", vindt Dierikx.

De Bulderbaan

Geen verhuizing dus. En daarom liggen de zes banen van Schiphol nog steeds in hetzelfde gebied. Vier van die banen zijn al in de jaren 60 gebouwd.

Zoals je op de kaart kunt zien: toen werd vooral gebouwd in de juiste windrichting. Want vliegtuigen konden toen alleen tegen de wind in opstijgen.

Bij die ontwikkeling werd geen rekening gehouden met lawaai, zegt Dierikx. "Rond diezelfde tijd werden de propellers vervangen door straalmotoren. Die waren nodig omdat ze minder brandstof verbruikten, harder vlogen en grotere vliegtuigen konden voortbewegen."

Maar die maakten ook meer lawaai. Dat werd duidelijk toen de Amsterdamse wijk Buitenveldert onder de vliegroute naar de Buitenveldertbaan werd gebouwd. "Huizen liggen precies onder opstijgende en landende vliegtuigen. Die baan wordt niet voor niks de Bulderbaan genoemd."

En sindsdien is de perceptie van omwonenden - ook in andere delen rondom Schiphol - veranderd, stelt Dierikx. "Het is een eeuwigdurend verhaal: we willen het liefst vliegvelden waar niemand woont. Maar dan komen er mensen wonen die op die plek werken en niet zo ver willen reizen.

"Zo ging het bijvoorbeeld bij Charles de Gaulle ten noorden van Parijs. Dat werd juist daar gebouwd, omdat er niemand woonde. Maar je ziet nu dat ook daar veel bebouwing is nu - en dus veel overlast."