Wouter Hoogland
Wouter Hoogland
Al het hele jaar valt in de Zwitserse Alpen enorm veel sneeuw. Dat klinkt als goed nieuws voor wintersporters, maar dat is het niet per se, want: lawines. Gelukkig doen ze daar iets tegen.
De Nederlander Alec van Herwijnen onderzoekt in Zwitserland hoe lawines ontstaan. Het instituut waar hij voor werkt, het SLF, houdt bij waar lawines voorkomen, en stelt strategieën op hoe je ze kunt bestrijden. "Maar elk gebied bepaalt zelf hoe ze lawines tegengaan. Daar is geen algemene richtlijn voor."
Die gebieden hebben in perioden van enorme sneeuwval, zoals nu, een paar mogelijkheden om de sneeuwverschuivingen onder controle te houden. Dat zijn actieve en passieve maatregelen.
"Actieve maatregelen zijn eigenlijk bommen gooien", zegt Alec. "Dat zijn de bekende lawinepijlen, maar er staan in Zwitserland ook veel palen met explosieven eraan: zogenaamde lawinetorens. Die kun je af laten gaan als er te veel sneeuw valt."
Met de explosies worden kleine, gecontroleerde lawines op gang gebracht. "Je wilt niet wachten tot alle sneeuw is gevallen, zodat er meteen een grote lading naar beneden komt. Om de 30, 40 centimeter kun je een lawine maken."
Er zitten wat moeilijkheden aan deze maatregel. Omdat de explosie op de berg moet zijn, wordt er vaak een helikopter gebruikt. Bij slecht weer kan dat niet. Daarnaast is de plek van de lawine belangrijk. "Boven dorpen wordt het niet gedaan, voor het geval dat er per ongeluk een grotere lawine ontstaat", zegt Alec. "Het wordt dus vooral in skigebieden gedaan."
De passieve maatregelen hebben te maken met mensen in veiligheid brengen. "Dan sluit je straten af, evacueer je mensen en zorg je ervoor dat er niemand meer in het gebied is waar je een lawine kan verwachten."
Voorkomen is beter dan genezen
In risicogebieden worden ook voorzorgsmaatregelen getroffen, zoals de bouw van enorme stellages. "Je kunt hekken bouwen zodat de sneeuw niet begint te glijden", zegt Alec, "maar je kunt ook dammen bouwen. Zo kun je de richting van de lawine bepalen."
Die dammen worden boven dorpen gebouwd. Voor de infrastructuur is een simpelere oplossing: "In Zwitserland worden vaak tunnels over straten en spoorwegen gemaakt. Zo blijft de infrastructuur vaak wel beschermd."
Natuurlijke barrières helpen ook - tot op zekere hoogte. "Bomen houden de sneeuw goed vast, dus die zorgen ervoor dat de lawine niet begint. Maar als er duizend meter boven de boomgrens een lawine begint, dan houden die bomen de sneeuw niet tegen."
Gelukkig komt extreme sneeuwval als nu niet zo vaak voor. "De vorige keer dat er zo veel sneeuw viel was in 1999", zegt Alec. "Voor ons onderzoek is het heel bijzonder: elke keer leer je weer iets nieuws."
