Wouter Hoogland en Anna Pruis
Wouter Hoogland en Anna Pruis
Je gaat wel eens naar een feestje, en je slikt daar wel eens een pilletje. Dat kun je makkelijk krijgen: één belletje, en er komt iemand op een scooter je drugs naar keuze brengen.
Maar dan krijg je een sms'je: 'Bericht van de politie: Uw telefoonnummer is aangetroffen in de dealertelefoon van een drugsdealer'. Wat dan? Dat overkwam tachtig klanten van twee dealers uit Utrecht.
"Vroeger sprak de politie ook al klanten aan, maar toen gingen ze vooral naar de echte junks toe", zegt Geert-Iem Roos van Alpha Advocaten. "De laatste jaren worden gewone, recreatieve gebruikers ook benaderd."
Het is een waarschuwing, om te laten zien dat we op de hoogte zijn.
Uit een rondgang bij vijf politiekorpsen blijkt deze tactiek inderdaad niet vreemd. Zo werden vorig jaar in Bodegraven nog de contactpersonen van een gepakte drugsdealer gesms't. "Dit was bedoeld als een waarschuwing voor de afnemers", zegt politiewoordvoerder Yvette Verboon. "Als een manier om te laten zien dat we op de hoogte zijn."
In andere regio's zijn geen concrete gevallen bekend, omdat dit soort tactieken niet centraal gecoördineerd worden. "Maar ik zou er niet vreemd van opkijken als dit vaker gebeurt", zegt de woordvoerder van politie Amsterdam. "We hebben in het verleden ook wel kaartjes naar veelplegers gestuurd, als signaal dat we ze in de gaten houden."
Toch gaat het gebruik van de telefoonnummers soms verder dan alleen een waarschuwing. "Contactpersonen van een drugshandelaar kunnen ook door de politie worden opgeroepen - als getuige, maar ook als verdachte", zegt Pepijn Slewe, advocaat bij Meijers Canatan.
Slewe en Roos hebben beide meerdere zaken behandeld waarin de afnemer door de politie werd opgezocht. "In sommige gevallen komt de politie bij je thuis, of op je werk", zegt Roos. "Zo worden mensen onder druk gezet. Ze schrikken zich natuurlijk dood, als de politie op de stoep staat."
"Mensen leggen dan vaak een verklaring af, om er maar van af te zijn over de dealer. Maar dan vergeten ze dat ze toegeven dat ze een strafbaar feit hebben gepleegd. Dat komt, met je telefoonnummer, in het dossier."
Criminelen plukken
Volgens Roos kun je in zo'n geval beter geen verklaring afleggen. "Wanneer de politie voor een getuigenis bij jou komt, zijn ze al verder in het onderzoek. Ze hebben jouw getuigenis niet nodig om de dealer te vervolgen: het gaat erom dat ze weten hoe lang de verdachte al dealt."
Dat heeft alles te maken met ontnemingsvorderingen: volgens de zogenaamde plukze-wetgeving mag de politie geld en spullen invorderen, als ze kunnen aantonen dat die op een illegale manier zijn verkregen.
Slewe legt uit. "Als de politie bewijs heeft dat de dealer een maand lang heeft gedeald, maar vermoedt dat dit langer gebeurde, kunnen ze de zaak extrapoleren. Wanneer iemand getuigt dat hij of zij al eerder drugs had gekocht, kunnen ze de actieve periode van de dealer vaststellen."
Op die manier kan de politie meer geld of spullen van de dealer afpakken. Stel dat iemand met de verkoop van drugs in een maand 600 euro opstrijkt. Als een getuige zegt dat er een jaar eerder ook al werd gedeald, dan mag de politie twaalf keer 600 euro (=7200 euro) invorderen. "De laatste jaren wordt deze tactiek steeds belangrijker", zegt Slewe.
Ze gaan je heus niet aanhouden als je ooit een grammetje hebt gekocht.
Het gaat dus allemaal om de dealer - er is weinig kans dat je zelf wordt aangeklaagd. "Maar je bent er niet zomaar vanaf", zegt Roos. "Als je getuigt, kom je in het dossier. De advocaat van de dealer heeft je nummer dan ook. Die kan je dan dus oproepen als getuige in een rechtszaak of bij de rechter-commissaris."
Niets zeggen is volgens Roos dus de beste optie. "Je hebt het recht om te zwijgen. De politie heeft een bevel van de rechter-commissaris nodig om je te dwingen tot een verklaring. Maar ze gaan heus niet iemand aanhouden omdat hij of zij ooit een grammetje heeft gekocht."
Geen strafblad
Als je nummer in de telefoon van een dealer staat hoef je dus niet snel bang te zijn voor een strafblad. Ook kom je niet op een bepaalde lijst. "Je mag heus nog wel Amerika in", zegt Roos. "Hier wordt niet op gescreend."
Wel kun je dus een sms'je krijgen. "Maar ik vraag me af of dit nou het probleem oplost. Gaat iemand niet meer gebruiken door een sms'je? Dat vind ik wat naïef."