Als het om voeding gaat raakt de consument snel verdwaald in een doolhof. Verschillende trends, hypes en adviezen buitelen over elkaar heen en volgen elkaar in snel tempo op. Is melk bijvoorbeeld nou goed of slecht? En hoe zit het met brood of superfoods? Steeds meer mensen lijken zich bezig te houden met gezonde voeding, maar over wat gezond is zijn de meningen verdeeld.
Anneke Ammerlaan volgt als culinair trendwatcher al jarenlang de ontwikkelingen op voedingsgebied. Dat mensen gezonder willen eten is volgens haar al minimaal tien jaar aan de gang. "Maar ze zijn nog steeds aan het zoeken naar hoe ze dat moeten doen. Je voedingspatroon helemaal omgooien is lastig."
Quick Fix
Daarom stappen mensen steeds over van de ene naar de andere hype. "Er komt steeds weer iets nieuws op de markt dat je leven sneller en makkelijker belooft te maken. Mensen zijn op zoek naar een quick fix. Ze denken: als ik 's ochtends deze powermix over mijn yoghurt gooi, zit ik voor de rest van de dag goed."
De stroom aan trends en hypes zorgt ook voor veel verwarring. Dat verklaart volgens Ammerlaan de populariteit van bepaalde voedingsgoeroes. "Mensen zoeken iemand die ze kunnen volgen en die alle informatie voor hen filtert. Want het is lastig om dat zelf te doen."
Voelingswaarde van eten
Volgens Hans Dagevos, consumptiesocioloog aan de universiteit van Wageningen, wordt voeding ook steeds belangrijker voor mensen. "Eten gaat niet alleen om voedingswaarde, maar ook om voelingswaarde. Aspecten als waar is het gemaakt, door wie wordt het verkocht en is het goed voor mijn lijf en leden, gaan dan een rol spelen."
Voor een bepaalde groep mensen is voeding ook een manier om hun identiteit te bepalen. "We hebben eten lang gezien als een product waar mensen weinig betrokkenheid bij hebben, maar nu blijkt dat mensen eten steeds meer zien als 'dit ben ik'. Voedsel geeft voor hen in belangrijke mate zin aan het leven."
Ook de sociale factor speelt een belangrijke rol. Met voeding kan je je onderscheiden, maar je kan het ook gebruiken om juist bij een groep te horen. Dagevos: "Neem bijvoorbeeld een veganist, die eet misschien niet alleen zo vanwege dierenleed, maar ook omdat hij zich bij een bepaalde groep mensen wil aansluiten."
Dat heeft volgens trendwatcher Ammerlaan ook te maken met onze huidige manier van leven. "Je doet tegenwoordig bijna alles op internet, maar eten doe je met mensen. Daar is de sociale cohesie te vinden. Vooral bij jongere generaties komt dat naar voren."
Een gezond alternatief
De aandacht voor voeding is ook in de boekwinkels terug te zien: de schappen liggen vol met (kook)boeken over voeding en gezondheid. Ook van gezondheidscoach Jesse van der Velde en superfoodchef Annemieke de Kroon liggen twee boeken in de schappen. "We willen daarin laten zien hoe je gezond eten ook lekker kan maken. Wij geloven dat er voor alles een gezond alternatief is. Bijvoorbeeld een brownie gemaakt van zwarte bonen in plaats van tarwe en suiker", zegt Van der Velde.
Volgens hem vullen veel mensen hun lichaam enkel met eten, maar voeden ze het niet. "Daardoor komen ze voedingsstoffen tekort die we wel hard nodig hebben, zoals jodium en magnesium. Met gezonde smoothies en salades kan je deze tekorten weer aanvullen."
De focus in de boeken van het duo ligt op superfoods. De Kroon: "Dat zijn gangbare producten als zoete aardappels, blauwe bessen en broccoli, maar ook meer exotische varianten als gojibessen, rauwe cacao en kokosbloesemsuiker." Volgens Van der Velde zitten in sommige superfoods ook voedingsstoffen die nergens anders in zitten. "En die hebben wel grote voordelen voor onze gezondheid."
Melk gevaarlijk?
Niet iedereen is overtuigd van de werking van superfoods. Zo is het Voedingscentrum van mening dat er geen superfoods bestaan en dat de geclaimde gezondheidseffecten over het algemeen niet voldoende wetenschappelijk zijn onderbouwd.
Nieuwsuur legt verschillende voedingsmiddelen en trends voor aan een panel van drie voedingswetenschappers: Astrid Postma-Smeets van het Voedingscentrum, hoogleraar Frans Kok van de Wageningen Universiteit en Marijke Berkenpas, diëtist en oprichter van de informatieve blog I'm a Foodie.
In de onderstaande fragmenten buigt het panel zich over suiker en over melk. Over dat laatste product was recent weer veel te doen door een Amerikaans boek waarin de schrijfster zegt dat melk gevaarlijk is voor de gezondheid. Maar volgens ons panel zitten er in melk belangrijke voedingsstoffen die moeilijk uit andere producten te halen zijn.
Hoe de toekomst eruit gaat zien? Volgens trendwatcher Anneke Ammerlaan gaan we op korte termijn vooral terug naar 'gewoon' gezond eten. "Je eet alles wat er is, maar met mate en gevarieerd. Met gebruik van betaalbare ingrediënten, zoals groenten. De Schijf van Vijf, maar dan op een eigentijdse manier."
Consumptiesocioloog Hans Dagevos verwacht wel dat de stroom aan hypes nog verder gaat toenemen. "Dat is een gevolg van het belang dat mensen in eten stellen. Het voedsellabyrint zal alleen nog maar moeilijk toegankelijker worden."