GroenLinks en PvdA voorlopig niet in één Europese fractie: 'Niet over gesproken'
Voor het eerst slaan GroenLinks en de PvdA ook bij de Europese verkiezingen de handen ineen: met een gezamenlijke lijst en één verkiezingsprogramma. Maar na die verkiezingen splitsen de partijen zich weer op, in twee verschillende groepen in het Europarlement.
Binnen een fractie in het Europarlement werken politieke partijen met dezelfde politieke kleur en uit verschillende landen samen. In die fractie bepalen de partijen ook samen hoe ze stemmen op wetsvoorstellen of wetswijzigingen. Dat betekent overigens niet dat alle partijen binnen een fractie altijd hetzelfde stemmen.
Europarlementariërs van GroenLinks zullen na de verkiezingen deel uitmaken van de Groenen (Greens/EFA) en die van de PvdA van de Progressieve Alliantie van Socialisten en Democraten (S&D). Er ligt nog geen plan om op termijn wel samen in één Europese fractie te gaan. "Daar hebben we niet over gesproken," zegt Mohammed Chahim (PvdA).
Beide fracties zijn het niet altijd met elkaar eens en dus heeft de achterban van GL/PvdA wel wat vragen:
Mohammed Chahim (PvdA) en Bas Eickhout (GroenLinks) voeren samen de Europese kandidatenlijst van GroenLinks-PvdA aan. Eickhout is lijsttrekker, Chahim nummer twee. Volgens Eickhout is het logisch dat de twee partijen in verschillende fracties blijven zitten. "Door de samenwerking in Nederland hebben we invloed in beide fracties. Het zou raar zijn als we dan uit die fracties gaan."
Overleggen
Maar Eickhout was lange tijd geen uitgesproken voorstander van een samenwerking tussen GroenLinks en PvdA bij deze Europese verkiezingen. Hij veranderde van gedachte na 'de opkomst van radicaalrechts' bij de afgelopen Tweede Kamerverkiezingen, zegt hij. "Dat kun je voortschrijdend inzicht noemen."
NRC analyseerde het stemgedrag van de PvdA en GroenLinks in het Europees Parlement in het afgelopen mandaat. Daaruit blijkt dat de partijen bij 15 procent van de hoofdelijke stemmingen het met elkaar oneens waren. De analyse toont ook dat het stemgedrag van de PvdA op Europees niveau meer overeenkomt met D66 dan met GroenLinks.
Volgens Eickhout en Chahim overleggen ze nu wel vaker vóór de stemmingen. "Het verschilt per onderwerp, maar eigenlijk zitten we op de belangrijke onderwerpen gewoon heel dicht tegen elkaar. En dat is ook logisch natuurlijk, als onze verkiezingsprogramma's hetzelfde zijn", aldus Eickhout.
Dat er nog altijd verschillen zijn tussen de partijen, blijkt uit een statistiek die Eickhout recent zelf op X deelde. Een belangenvereniging voor milieuorganisaties gaf scores aan Europese fracties op basis van hoe groen hun stemgedrag de afgelopen jaren was. De Groenen, de fractie van GroenLinks, scoort het hoogst met 92 uit 100 punten. De sociaaldemocraten (S&D) kwamen uit op 70 punten. Individueel scoorde GroenLinks 99 punten en de PvdA 72 punten.
Volgens Mohammed Chahim zijn de verschillen onder meer het gevolg van de rollen die de Europese families van de PvdA en GroenLinks de afgelopen jaren aannamen in het parlement. De sociaaldemocratische fractie maakte vaak deel uit van de coalitie. De Groenen zaten meestal in de oppositie. Als je als coalitiepartner een compromis sluit over een wetsvoorstel, dan stem je tegen wetswijzigingen die niet binnen dat compromis passen, legt Chahim uit. De oppositie kan makkelijker afwijken.
Chahim sluit niet uit dat zulke verschillen deels blijven bestaan, maar denkt wel dat ze kleiner worden. "We opereren nu veel meer als één fractie. Dat is anders dan de eerste vier jaar van dit mandaat. Toen was die intensieve relatie er nog niet."
Israël en Palestina
GroenLinks-PvdA presenteerde het Europese verkiezingsprogramma vorige maand op het gezamenlijk congres. Op dat congres bleek één thema vooral te schuren binnen de partij: de oorlog in Gaza en de houding ten opzichte van Israël en Palestina. Daarover is ook in de Europese fracties verdeeldheid, zien Chahim en Eickhout. "Ik denk dat het ongezonder is als we doen alsof er geen verschillende meningen zijn," aldus Eickhout.
De lijn van de partij is duidelijk, zegt hij. "We zijn voor een tweestatenoplossing." Voor leden die het bestaansrecht van Israël ontkennen, is geen ruimte. "Wie niet voor een tweestatenoplossing is, moet bij zichzelf te rade gaan of ze dan wel bij GroenLinks-PvdA moeten zijn."
