Zo gevaarlijk is een drugslab in een woonwijk: 'Grootschalige controle nodig'

De aanwezigheid van een drugslab in één van de garageboxen zou mogelijk de oorzaak zijn geweest van de explosie in een wooncomplex in Rotterdam afgelopen maandag. Daarbij vielen drie doden. Er zouden jerrycans met aceton en zoutzuur tussen het puin vandaan zijn gehaald. Politieke partijen in de stad roepen op tot actie.

Emiritus hoogleraar Milieuchemie Pim de Voogt bevestigt dat zoutzuur en aceton worden gebruikt voor de productie van amfetamine en xtc. "Je hebt daar vrij veel van nodig. Aceton wordt ook gebruikt bij het wassen van cocaïne, maar het is niet zo waarschijnlijk dat er dan explosies ontstaan. Dat risico is er wel bij specifieke chemische reacties die je nodig hebt om MDMA of amfetamine te maken."

Bij de productie van die laatste twee drugs zijn er meerdere chemische stoffen nodig in een mix, en die kan tot een explosie leiden, zegt De Voogt. Dan is er een reactie waarbij veel warmte vrijkomt. "Als dat heel plotseling en heel snel gebeurt, dan onstaat er heel veel druk in het reactorvat en uiteindelijk een ontploffing."

Restanten

Om onweerlegbaar aan te tonen dat er sprake is geweest van een drugslab, moet de politie volgens hem ook restanten vinden. "Van bijvoorbeeld ketels waarin die stoffen zaten en misschien van die grote industriële mixers." De Voogt zag op nieuwsmedia beelden die daar misschien op zouden kunnen wijzen.

Voor de explosies die kunnen ontstaan, zijn een huiskamer of een garagebox absoluut niet ingericht, zegt De Voogt. "Het risico van grote ongelukken is dan alleen maar groter. Want als een ventiel van een ketel niet werkt of er niet is, dan kan alles misgaan."

Wat zes Rotterdamse politieke partijen betreft, neemt de gemeente vergaande acties om drugslabs in Rotterdam te ontmantelen. "Ons vermoeden is dat er veel meer drugspanden in de stad zijn. We willen daar beter zicht op dan we nu hebben. Daarom hebben we voorgesteld om garageboxen, leegstaande panden en bedrijven waar op papier nauwelijks inkomsten worden gemaakt te gaan controleren", zegt Pascal Lansink-Bastemeijer, fractievoorzitter van de Rotterdamse VVD tegen Nieuwsuur.

Overtuigende aanwijzingen

De politie ziet het aantal opgerolde drugslabs al sinds 2018 toenemen. Vooral het aantal crystal meth-labs valt op. Nederlandse criminelen lijken zich op de lucratieve markt van synthetische drugs te hebben gestort, denkt de politie. Niet zelden bevindt zo'n drugslab zich midden in de stad.

"Nederland is één van de grootste producenten in de wereld van xtc en verwante amfetamine. We weten dat dat gebeurt in illegale laboratoria, overal in het land", zegt De Voogt. De Amsterdamse burgemeester Femke Halsema waarschuwde vorige maand nog dat Nederland zonder fundamentele koerswijziging een "narcostaat" dreigt te worden.

Professor Arian van Asten, hoogleraar forensisch analytische chemie aan de Universiteit van Amsterdam, benadrukt dat alle opties nog onderzocht moeten worden en dat zo'n onderzoek lang kan duren. Maar hij neemt aan dat de politie "overtuigende aanwijzingen" heeft gevonden.

"Ze zullen nu monsters nemen en die in een laboratorium onderzoeken en dan blijkt welke chemische stoffen er zijn aangetroffen. Als het gaat om een drugslab zou je ook nog materialen kunnen aantreffen die er zijn geproduceerd", zegt Van Asten.

Het Nederlands Forensisch Instituut (NFI) doet onderzoek naar het maken van crystal meth. In een eigen laboratorium bootst het NFI de productie na op basis van recepten die bij politieonderzoeken zijn gevonden. Van Asten gaf voor het NFI jarenlang leiding aan het onderzoek op plaatsen delict. Speurwerk dat één grote puzzel is, zegt hij. "Als je niet weet wat er is gebeurd, dan zijn er een heleboel mogelijkheden."

Anijs of peer

De Voogt heeft een tip om een mogelijk drugslab in de buurt te herkennen, want de belangrijkste aanwijzing is stank. "Ze moeten zo'n lab ventileren, anders zijn er binnen teveel chemische dampen. Die ventilatie kun je soms ruiken en ruikt naar anijs of peer. Afhankelijk welke stoffen er gebruikt zijn, zou dat een aanwijzing kunnen zijn."

Verder moet een drugslab ook af van al het chemische afval. "Dus af en aan rijdende bestelwagentjes zouden ook een signaal kunnen zijn."