‘Corona verdringt op dit moment alle andere verkiezingsthema’s’

Door de coronacrisis raken andere grote thema's tijdens deze verkiezingen behoorlijk op de achtergrond, zegt hoogleraar Media en Samenleving Rens Vliegenthart. En dat werkt in het voordeel van de VVD.

Volgens verkiezingsonderzoeker Vliegenthart voelen kiezers bij andere onderwerpen nu minder urgentie en zet de VVD daarom vol in op de rol van Rutte als crisismanager. "Het 'rally round the flag'-effect, daar profiteert de VVD optimaal van door de campagne rond Rutte te bouwen en andere thema's zo veel mogelijk te negeren." Vliegenthart ziet bijvoorbeeld hoe een partij als GroenLinks er niet goed in slaagt de klimaatverandering op de agenda te zetten.

Vliegenthart: "Aan de andere kant zie je dat FvD en in mindere mate de PVV scoren met kritiek op het corona-beleid. FvD gaat vol op het orgel, daar hebben ze enig succes mee."

Opkomst mogelijk lager door corona

Door de noodmaatregelen was er nog even discussie over of de verkiezingen wel door moesten gaan. Ook die geluiden kunnen volgens Vliegenthart invloed hebben. "Dit kan kiezers afschrikken door de verhalen over niet kunnen stemmen, of over de ingewikkeldheid van poststemmen en de onrust over besmetting in de stembureaus."

Vliegenthart durft niet met zekerheid te zeggen of de opkomst lager zal zijn dan in 2017, maar hij houdt er wel rekening mee.

De opkomst heeft vaak ook invloed op de uitslag. "Traditioneel is een lage opkomst goed voor de christelijke partijen, en slecht voor GroenLinks en D66." Ook de PVV scoort doorgaans slechter bij een lage opkomst.

De zwevende kiezer

Van alle kiezers is tussen de tien en de vijftien procent nog zwevend. Daarvan geeft één op de tien aan pas in het stemhokje een definitieve keuze te maken. Zwevende kiezers kunnen nog een kant opgeduwd worden in de laatste campagnedagen, zegt Vliegenthart.

"Voor de kleine partijen die nu nog een kans maken om in de Kamer te komen kan de uitslag nog tegenvallen omdat de laatste dagen vooral de grote partijen aandacht krijgen op televisie, met de grote debatten. Alleen partijen met een vaste aanhang houden die vast, daarbij denk ik aan Bij1."

Ook peilingen kunnen nog effect hebben op die zwevende kiezer. "In de peiling van Maurice de Hond stijgt D66 vandaag en dat wordt volop rondgetwitterd door de D66-aanhang. En als wij het daar dan op tv ook weer over hebben, kan je een momentum voor zo'n partij helpen creëren."

Debatten daarentegen hebben weinig invloed. "Als Rutte en Wilders met elkaar debatteren kan dat hooguit één of twee zetels uitmaken", zegt Vliegenthart. "Ze hebben nauwelijks raakvlakken. Dat is voor hen heel comfortabel, ze spreken elk tot hun eigen achterban. Wat meer effect heeft is de ruis achteraf: hoe wordt erover gepraat en geschreven in de media? Er wordt gepraat over een gamechanger-effect, maar dat effect is meestal kleiner dan gedacht."