Hoe is vlucht MH17 neergehaald? Er zijn twee hardnekkige theorieën: separatisten hebben het vliegtuig uit de lucht geschoten met een Buk-raket óf een Oekraïense straaljager heeft doelgericht geschoten op de cockpit. Bij de analyse van de theorieën spelen burgerjournalisten en sociale media een belangrijke rol.
Bloggers
350 Miljoen webpagina's met blogs, video's en foto's moet het Openbaar Ministerie onderzoeken op betrouwbaarheid in het onderzoek naar de ramp met vlucht MH17. Het is de grootste strafzaak ooit. Maar burgerjournalisten en bloggers zijn sinds 17 juli al druk doende met hetzelfde.
Authenticiteit
Volgens Pim Takkenberg van Northwave Cyber Security is het een nieuwe trend, die te maken heeft met het feit dat steeds meer burgers foto's en video's uploaden naar het internet. Hij werkte voorheen bij de High Tech Crime Unit van de politie en bij de afdeling digitale spionage van het Ministerie van Binnenlandse Zaken: "Het is belangrijk dat je goed kijkt naar wie de bron is en die checkt op authenticiteit en waarde."
Reconstrueert
Een van de websites die zich met de verschillende theorieën bezighoudt is Bellingcat. Oprichter Elliot Higgins, op internet bekend als 'Brown Moses', heeft de afgelopen maanden tal van foto's en video's geanalyseerd. Hij vergelijkt onder andere met Google Earth en Streetview de plaatsen van opnames, reconstrueert het camerastandpunt en bepaalt het tijdstip door aan de hand van schaduwen de stand van de zon in te schatten.
Zo heeft Bellingcat een nauwgezette reconstructie gemaakt van de route die een Buk-installatie op 17 juli zou hebben afgelegd in Oost-Oekraïne. Higgins: "Als je de foto's en video's op een rij zet, krijg je een route van zo'n tachtig kilometer, volgens de routeplanner de meest efficiënte route van het beginpunt naar het eindpunt." (Bekijk de video hier, password: bellingcat1).
Buk-trailer
Ook vonden burgerjournalisten van de website een video van juni dit jaar waarop dezelfde Buk is te zien in Rusland. De laatste bevindingen zijn een video en foto van dezelfde trailer waarop de Buk op 17 juli is getransporteerd maar dan in augustus. Separatisten gebruiken de trailer dus nog steeds.
Suggestief
Gecombineerd met afgetapte gesprekken, waarnemingen van journalisten en ooggetuigenverklaringen lijkt het bewijsmateriaal overtuigend. Toch waarschuwt Pim Takkenberg voor te snelle conclusies. "Als je denkt iets te zien dan zie je het ook. Beelden kunnen suggestief zijn, daar moet je scherp op letten."
Radar
Russische bloggers geloven juist in de theorie dat de Boeing 777 uit de lucht is geschoten met het boordkanon van een Oekraïense straaljager, die doelbewust op de cockpit zou hebben geschoten. De Russische verkeersdienst heeft vlak voor de crash een Oekraïense straaljager op de radar gezien.
Een gepensioneerde Lufthansa-piloot wees eerder op de kogelgaten in de wrakstukken, die volgens hem eerder van mitrailleurvuur dan van raketscherven afkomstig zouden zijn. Ook een OVSE-waarnemers zegt vlak na de crash dat de sporen lijken op kogelgaten, maar later in Nieuwsuur zegt dat hij een leek is op dit vlak.
Aanwijzing
De uitglijder van Frans Timmermans, die vorige week bij Jeroen Pauw zei dat een van de slachtoffers een mondkapje droeg, is koren op de molen van de Russische bloggers. Het zou een aanwijzing zijn dat het vliegtuig niet in één klap uit elkaar zou zijn gespat.
Onderzoek
Nieuwsuur trachtte recent de theorieën te verifiëren in Oost-Oekraïne. Zo bezocht verslaggever Rudy Bouma locaties waar de Buk zou zijn gesignaleerd in Torez, Sjiznoje en Pervomajsk. Zijn onderzoek werd bemoeilijkt doordat hij een begeleider van de rebellen meekreeg en door separatisten die de opnamen bemoeilijkten.
Vertrouwelijke informatie
De Tweede Kamer besprak vandaag de ramp met de MH17. Geen van de ministers wilde ingaan op de vraag of de MH17 is getroffen door een raket. De Onderzoeksraad voor Veiligheid meldde eerder dat het vliegtuig is doorboord door een groot aantal objecten. De ministers zeiden dat de informatie zij hebben vertrouwelijk is en nog niet met de Kamer kan worden gedeeld.
Satellietbeelden die een Buk-aanval zouden aantonen, zijn nog steeds niet vrijgegeven door de Verenigde Staten. Het onderzoek op de crashsite waar vlucht MH17 van Malaysia Airlines is neergestort, is volgens het kabinet ook nog niet voltooid.
Vragen of opmerkingen? Mail: Rudy.Bouma@Nieuwsuur.nl