Wereldwijd sterven jaarlijks 725.000 mensen aan malaria. Alleen al in Tanzania maakt de ziekte 100.000 slachtoffers. De Nederlandse muggenexpert Bart Knols ontwikkelde een nieuw idee om de malariamug te bestrijden: de 'eave tube'. De eerste resultaten zijn verbluffend. Nieuwsuur gaat met Knols naar zijn proefproject in Tanzania.
Magneet
Het idee van Knols is ogenschijnlijk eenvoudig. Buisjes worden geplaatst in de muur net onder de dakrand van een Afrikaans huisje, want daar vliegen de muggen het vaakst naar binnen. In die buisjes zitten gaasjes met daarop insecticides in poedervorm. De truc zit 'm in het gaas dat werd ontwikkeld in Wageningen. Dat is 'positief geladen'. Een mug die komt aanvliegen is zelf 'negatief geladen'. Door dit natuurkundige verschijnsel wordt de mug een soort magneet dat de insecticidedeeltjes op het gaas zelf aantrekt. Succes verzekerd, zo hoopt men nu te bewijzen in de praktijk.
480 muggen
In Tanzania worden de buisjes met de gaasjes ('eave tubes') momenteel aangebracht in zo'n 1000 huizen rondom de plaats Ifakara. Eerdere tests wezen uit dat hier per nacht 480 muggen een huis binnenvliegen. Veruit de meeste dragen de malariaparasiet niet bij zich, dat gaat op voor ongeveer 2 procent. Maar iedereen leeft hier met het besef: word je deze week niet besmet, dan wel de volgende.
Nep medicijn
Malaria treft vooral kinderen en zwangere vrouwen. Hèt medicijn is er nog steeds niet. De malariaparasiet slaagt er continu in zich aan te passen aan allerlei bestrijdingsmethoden en klachtonderdrukkende medicijnen die voor de meeste Tanzanianen te duur zijn. En als er dan wat geld over is voor een ziek kind, blijkt een derde van de medicijnen die de klachten kunnen onderdrukken nep te zijn.
Proefproject
Nieuwsuur portretteert 'malariaprofessor' Knols te midden van zijn unieke proefproject in Tanzania. In enorme glazen kassen heeft hij complete dorpen nagebouwd waar hij op grote schaal tests doet met zijn nieuwe vinding. De wetenschappers die aan het project werken voeren dagelijks zelf de duizenden gekweekte malariamuggen. Ze steken hun arm in speciale kooien en laten zich vrijwillig steken. Een zeer pijnlijk klusje.
Voetengeur
Knols baarde eerder opzien met onorthodoxe ideeën voor de malariabestrijding. Zo onderzocht hij waarom de mug vooral in voeten en enkels prikt. Het leek dat de mug gek is op voetengeur. Om dit te testen, smeerde Knols een naar voeten ruikend (Limburgs) kaasje uit op een Tanzaniaanse koe.
WHO
Een belangrijke volgende stap voor Knols is de vinding met het gaasje goedgekeurd te krijgen door de Wereld Gezondheidsorganisatie (WHO). Een proces dat nog wel even duurt omdat de effectiviteit eerst wetenschappelijk moet zijn vastgesteld. Mocht het idee tot standaard worden worden verheven door de WHO, dan kloppen veel Afrikaanse regeringen aan bij de deur van het Wageningse bedrijfje, is de verwachting.
Vragen en/of opmerkingen? Mail: Hans.Kema@Nieuwsuur.nl of Hein.Hansen@Nieuwsuur.nl