In opdracht van het ministerie van Sociale Zaken is onderzoek gedaan naar 'notoire uitkeringsfraude' in Nederland. De resultaten worden deze week gepubliceerd in het rapport 'Het verhaal achter notoire uitkeringsfraude'. Het onderzoek bestaat uit 36 gesprekken met mensen waarvan recentelijk is vastgesteld dat zij hun uitkering geheel of gedeeltelijk ten onrechte hebben ontvangen.
Vier vormen
Het rapport noemt vier vormen van fraude die voorkwamen bij de 36 ondervraagden: inkomensfraude, leefvormfraude, toeslagenfraude en vermogensfraude. "In veel gevallen ontstond de fraude niet op basis van calculatie, maar omdat respondenten geen actie ondernamen", zo valt te lezen in het rapport.
De aanleiding voor de fraude was niet primair gelegen in de berekening maar veel meer in de gelegenheid. De ondervraagden "pleegden fraude door niets te doen. Zij lieten hun uitkering onverminderd doorlopen, terwijl de situatie op basis waarvan het recht op uitkering eerder was vastgesteld, veranderde", aldus de onderzoekers.
Geen fraudeur
De meeste ondervraagden herkenden zichzelf helemaal niet in het beeld van 'fraudeur'. Ongeveer de helft van de respondenten erkende achteraf wel dat wat zij deden niet in de haak was, maar de andere helft zag de eigen verantwoordelijkheid niet in. Bij deze groep stond de fraude ook niet op zichzelf, maar was er sprake van een lange voorgeschiedenis van conflicten, ontslag en vaak ook criminaliteit.
Voor alle respondenten gold dat zij de communicatie met de uitvoeringsinstelling of gemeente als een enorme opgave zagen, uitputtend vaak. De meeste mensen hielden de fraude stil voor hun directe omgeving, zo valt te lezen in het rapport.
Boetebeleid
Het boetebeleid is sinds 1 januari aangescherpt. Iemand die fraudeert moet niet alleen het teveel ontvangen bedrag terugbetalen, maar ook een boete van 100 procent. Fraudeer je een tweede keer, dan is de boete 150% van het gefraudeerde bedrag.
In het rapport 'Het verhaal achter notoire uitkeringsfraude' wordt de effectiviteit van deze maatregelen in twijfel getrokken. "In enkele gevallen liep het bedrag op tot boven de 60.000 euro. Voor veruit de meeste uitkeringsontvangers (?) was het fraudebedrag op het moment van detectie dermate hoog opgelopen dat terugvordering van het teveel uitgekeerde bedrag erg lastig was."
Lees het hele onderzoeksrapport in opdracht van het ministerie van Sociale Zaken.