Wat zijn financiële derivaten?
Een derivaat is een afgeleid product. Het is een contract, waarmee je kunt speculeren of juist risico's kunt verzekeren. Een bekend voorbeeld van een financieel derivaat zijn opties op aandelen. Met een optie koop je het recht om binnen een bepaalde periode (bijvoorbeeld één maand) een bepaalde hoeveelheid aandelen te kopen tegen een van te voren vastgestelde prijs. Stijgt de koers van de onderliggende aandelen in die periode, dan stijgt ook de waarde van de optie. Je kunt namelijk dan aandelen inkopen tegen een lagere prijs dan waarvoor ze op dat moment worden verkocht op de beurs. Het omgekeerde is het geval wanneer de koers van de aandelen daalt.
Luchtvaartmaatschappijen gebruiken derviaten om zich te verzekeren tegen een plotselinge stijging van de kerosineprijzen. Zij kopen het recht om kerosine in te kopen tegen een vooraf bepaalde prijs. Als de prijs van de kerosine daalt heeft de maatschappij de derivaten voor niets gekocht.
Met derivaten kun je je ook verzekeren tegen een daling of stijging van de rente.
Woningcorporatie Vestia heeft veel geld geleend. Vestia heeft het risico dat het in de toekomst een hogere rente moet betalen, afgedekt bij banken. De corporatie betaalt daarvoor geen verzekeringspremie. In plaats daarvan koos Vestia ervoor het risico van banken op een lagere rente van banken over te nemen. De woningcorporatie werd daarmee verzekeraar voor circa € 5 mrd.
Bijstortingen in depot
Nu de rente ongewoon laag is, moet Vestia geld storten in een depot. De banken zijn er dan van verzekerd dat ze hun geld krijgen zodra de derivaten aflopen en de rente nog steeds onder het afgesproken niveau ligt. Als de rente bijtijds voldoende stijgt, kan de uiteindelijke schade meevallen.
De bijstortingen in het depot zijn volgens ingewijden opgelopen tot ruim € 2,5 mrd. Onduidelijk is of dit hele bedrag toevalt aan de banken als Vestia onder toezicht wordt geplaatst of dat het om een deel van dit bedrag gaat. De corporatie raakte in acute liquiditeitsproblemen nadat haar eigen reserve van bijna € 1 mrd was uitgeput en het Waarborgfonds Sociale Woningbouw (WSW) zich garant had gesteld voor een lening van € 1 mrd om te kunnen bijstorten. Dit weekend sprongen vijf andere corporaties bij, waarna Vestia nog eens € 500 mln heeft bijgestort.