Gokverslaafd: 'Dopaminepiek is groter dan bij seks'

Het kostte hem vijf jaar van zijn leven en hij verspeelde 100.000 euro. Elias* was jarenlang gokverslaafd en speelde op elk moment van de dag: "Tijdens mijn werk ging ik naar de wc en zette ik in. Ik deed ook veel basketbal in Amerika. Dan haalde ik de hele nacht door om maar door te spelen."

Lang niet alle gokkers zijn verslaafd, maar online gokken is wel populair, met name onder jongvolwassenen. Ook Elias begon op zijn achttiende met gokken. Sinds de legalisering van online gokken in 2021 is het aantal actieve accounts van jongvolwassenen volgens de Kansspelautoriteit met 340 procent gegroeid naar bijna 300.000.

Een kwart van de accounts waarmee actief wordt gegokt, zijn van jongvolwassenen, terwijl nog geen 10 procent van de volwassenen tussen de 18 en 24 jaar oud is. Vaak hebben ze accounts bij meerdere goksites.

Binnen die leeftijdsgroep heeft 19 procent de afgelopen 12 maanden weleens online gegokt:

Jongeren zijn relatief vatbaar voor gokken, zegt Derek van Enk, directeur Behandelcultuur van de Yes We Can-kliniek in Hilvarenbeek, waar jongeren met verslavingsproblemen en psychische problemen worden geholpen. "Het probleem met online gokken is dat de dopaminepiek groter is dan bij bijvoorbeeld seks. Je weet hoe gevoelig achttienjarigen zijn op het gebied van seks. Kun je nagaan hoe dat bij gokken is."

Elias wist diep van binnen dat gokken niet goed was. Toch deed hij het. Hij zette alleen in op sportwedstrijden. "Bij sport heb je toch het gevoel dat je controle hebt, want je weet welk team beter is dan het andere. Ik hield ook Excel-sheets bij. Dan denk je dat je dingen kunt berekenen en kan voorspellen, maar dat gebeurt nooit."

Schaamte voor verslaving

Waar sommigen zich weten te beheersen, lukte Elias dat niet. Het begon met gokken op voetbal en tennis. Maar in de loop der jaren kwam daar van alles bij. "Denk aan basketbal, maar dan ook de meest gekke Tsjechische en Finse leagues. Of voetbalwedstrijden in Armenië en tafeltenniswedstrijden in Oekraïne met amateurs." Hij ging er helemaal in op en schat dat 70 procent van zijn tijd opging aan gokken. "En voor 30 procent probeerde ik het leven een soort van in stand te houden. Ik denk dat ik het te leuk vond. Het is echt die dopaminerush die je achterna gaat."

De schaamte voor zijn verslaving was groot. Lange tijd praatte hij er met niemand over. Uiteindelijk is Elias in therapie gegaan, omdat zijn ouders en vriendin vonden dat het zo niet langer door kon gaan. "Ik ben nog een maand lang tijdens therapie doorgegaan met gokken. Het boeide me niet wat anderen vonden, totdat mensen echt van me wegliepen. Toen brak ik. Dat was het moment dat ik ook zelf wilde stoppen."

Op de opleiding sportmarketing van Fontys Hogeschool laten studenten zien hoe makkelijk je kan sportwedden:

Landelijke cijfers van Ladis (Landelijk Alcohol en Drugs Informatie Systeem) laten zien dat er na een jarenlange daling voor het eerst weer een toename is van het aantal jongvolwassenen dat wordt behandeld voor gokproblemen. En dan moet de piek nog komen, verwacht Van Enk, omdat veel gokverslaafden zich pas na minimaal vijf jaar laten behandelen. Online gokken werd drie jaar geleden gelegaliseerd.

Van Enk: "In 2022 hadden we zeventien jongeren met een online gokverslaving. Dat is nu gegroeid naar 83. Mijn angst is dat het nog door blijft stijgen."

Jongvolwassenen komen relatief vaak voor in het centrale register van probleemgokkers. Dat register, CRUKS, telt zo'n 85.000 mensen. Bijna een vijfde van de mensen is jongvolwassen. Begin november werd in een rapport in opdracht van het Wetenschappelijk Onderzoek- en Datacentrum (WODC) geconcludeerd dat het openstellen van de gokmarkt mensen kwetsbaarder heeft gemaakt voor een gokverslaving en vooral problemen veroorzaakt bij jongvolwassenen.

Gokwet naïef

Volgens het kennisinstituut is er van het doel van de wet - verslavingsproblemen tegengaan - weinig terechtgekomen. En volgens het WODC was dat ook te verwachten; de onderzoekers vinden dat beleidsmakers naïef zijn geweest. Staatssecretaris Teun Struycken (Rechtsbescherming) heeft beloofd dat hij voor het einde van het jaar met een inhoudelijke reactie komt op het rapport.

Ondertussen zitten veel gokverslaafden in diepe problemen. Van Enk hoopt dat ze ondanks de schaamte uiteindelijk hulp zoeken. "Ze zitten nu in een heel donker, schaamtevol leven met schulden en ruzies met familieleden."

Elias had gewild dat hij eerder over zijn probleem was gaan praten. "Om je verslaving in stand te houden, ben je voortdurend aan het liegen en bedriegen. Je sluit je volledig af voor iedereen en duwt daarmee iedereen van je weg." Toen hij het eenmaal bespreekbaar maakte, kwam hij erachter dat niemand boos reageerde. "Iedereen wilde me helpen."

*Elias wil anoniem blijven, zijn naam is bij de redactie bekend.