De Amsterdammer die vorig jaar zijn onderbuurman vermoordde, was een bekende van justitie en vuurwapengevaarlijk. Nuri Tolga Ö. stond op de radar van veel instanties, maar die schatten de risico's niet goed in en deelden informatie over hem beperkt.
Dat blijkt uit onderzoek dat de gemeente heeft laten doen. Burgemeester Femke Halsema wil in gesprek met de instanties die Ö. in het vizier hadden: Veilig Thuis, de politie, de reclassering, de GGD en de woningcorporatie.
Geen van die instanties had een volledig beeld van de verwarde man. Terwijl hij voor de moord al een fors strafblad had en in totaal anderhalf jaar in de gevangenis zat. Ö maakte zich schuldig aan straatroof, mishandelingen, vernielingen, bedreigingen en huiselijk geweld.
De inmiddels 37-jarige Ö. viel in augustus 2023 op de Robert Scottstraat in Amsterdam-West zijn onderburen aan met een mes. Rens (25) kwam om, zijn huisgenoot Lars (29) overleefde de aanval ternauwernood.
Lars vertelt wat er die ochtend in hun huis gebeurde:
Hulpverleners zagen dat Ö. psychische problemen had. Maar hij kon telkens uit beeld verdwijnen omdat hij vrijwel alle onderzoeken en hulp weigerde, concluderen de onderzoekers in het rapport. Soms verbleef Ö. bijvoorbeeld korte tijd in het buitenland.
Geen enkele instantie had volledig zicht op de gedragingen van Ö. Ze misten daarom dat het steeds slechter met hem ging. Vlak voor de moord werd de man steeds argwanender en agressiever. Zo geloofde hij dat zijn buren hem afluisterden en dat hij werd vergiftigd.
Meerdere meldingen, maar geen actie
De instanties noteerden en bespraken eerdere meldingen van overlast door buurtbewoners én zijn familie, maar geen enkele keer werd besloten om in te grijpen. Gedwongen zorg voor Ö. is "zover we kunnen nagaan nooit expliciet overwogen", schrijven de onderzoekers. Een eerdere behandeling in het kader van zijn reclasseringstoezicht kwam niet van de grond vanwege wachtlijsten.
De familie van Ö. heeft continu zorgen gehad om hem. Ze deden meldingen bij de politie, Veilig Thuis en het Meldpunt Zorg en Woonoverlast. De dag voor de fatale steekpartij heeft de moeder van Ö. in paniek het meldpunt gebeld. Zij verbleef voor haar eigen veiligheid al niet meer thuis.
Het spijt me gewoon verschrikkelijk wat er is gebeurd.
Een medewerker van het meldpunt nam contact op met de GGD, maar na een telefoongesprek met de moeder werd haar melding door de GGD niet als acuut ingeschat. Wel volgde later een huisbezoek.
De dag erop, op 1 augustus 2023, sloop Ö. het huis van zijn onderburen binnen en stak met een groot keukenmes de toen 25-jarige Rens en 29-jarige Lars neer.
Inmiddels is de man door de rechter volledig ontoerekeningsvatbaar verklaard en heeft hij tbs met dwangverpleging gekregen. Het Openbaar Ministerie had 15 jaar cel en tbs geëist. De zaak wordt nog behandeld in hoger beroep.
De ouders van de omgekomen Rens zeggen dat de dood van hun zoon voorkomen had kunnen worden. De Amsterdamse burgemeester Femke Halsema benadrukt dat dat niet de conclusie is van het vandaag verschenen rapport. "Maar dat de ouders die met zoveel pijn leven dit zeggen, snap ik. Tegen hen zou ik ook alleen maar willen zeggen: het spijt me gewoon verschrikkelijk wat er is gebeurd."
Ik zal ervoor zorgen dat dit uitgepraat, uitgezocht en verbeterd wordt.
Het langs elkaar heen werken van hulpinstanties noemt ze "volstrekt onverantwoord". Halsema gaat met alle directeuren van de betreffende instanties om tafel. "Ik zal ervoor zorgen dat dit uitgepraat, uitgezocht en verbeterd wordt."
Nieuwsuur vroeg naar aanleiding van het rapport ook de GGD, de politie en woningcorporatie Eigen Haard om een reactie. Hun antwoorden zijn hier te lezen.
