Een printplaatje met een microchip waarop 'NXP' staat en een van het bedrijf STMicroelectronics. Deze producten van in Nederland gevestigde fabrikanten worden nog steeds aangetroffen in Russische wapens. Dat zegt Vladyslav Vlasiuk, de sanctie-adviseur van de Oekraïense president Volodymyr Zelensky.
Vlasiuk toont de microchips in de Oekraïense ambassade in Den Haag waar hij op bezoek is. "Iedere Russische raket bevat onderdelen die zijn gemaakt in het Westen. Als Rusland die onderdelen niet meer ontvangt, zal de raket ook niet kunnen vliegen en mensen in Oekraïne kunnen doden", zegt hij in een interview met Nieuwsuur.
Uit nieuwe handelsdata van het Amerikaanse bedrijf Importgenius, waarover Nieuwsuur beschikt, blijkt dat Rusland er in ieder geval tot eind vorig jaar in slaagt om aan vele duizenden microchips van de Nederlandse fabrikanten NXP en Nexperia en het in Nederland geregistreerde STMicroelectronics te komen.
Ruim 2800 zendingen
Volgens de laatst beschikbare gegevens, van de maanden oktober, november en december, importeerde Rusland ruim 2800 afzonderlijke zendingen met microchips van Nederlandse fabrikanten. Ze hebben een totale waarde van omgerekend 150 miljoen euro. De chips kunnen worden gebruikt in simpele elektrische apparaten, maar ook in wapensystemen en militair materieel.
Westerse sancties verbieden al ruim anderhalf jaar de verkoop van microchips aan Rusland, maar uit de data blijkt dat de import plaatsvindt via landen die niet meedoen aan die sancties, zoals China, Thailand en Turkije. Russische bedrijven kopen de microchips van honderden verschillende tussenhandelaren, vooral Chinese en Turkse bedrijven. Hoe de chips bij hen belanden, is niet bekend.
In de drie maanden wisten Russische bedrijven 958 keer een zending te bemachtigen met daarin NXP-chips ter waarde van in totaal ruim 100 miljoen euro. Zendingen met microchips van Nexperia uit Nijmegen gingen 870 keer de Russische grens over. Bij STMicroelectronics ging het om 1021 zendingen. Dit betreft dus geen zendingen door de bedrijven zelf, maar zendingen met daarin producten van deze bedrijven.
Vlasiuk vindt dat het Westen, ook Nederland, niet genoeg doet om te voorkomen dat Rusland microchips kan importeren. "Dat is overduidelijk. Ook de chipbedrijven zelf moeten echt meer doen om te voorkomen dat hun producten Rusland bereiken."
Anderhalf jaar geleden onthulde de onderzoeksredactie van Nieuwsuur en NOS al dat miljoenen microchips gemaakt door Nederlandse bedrijven Rusland bereikten. De leveringen gingen van Chinese handelaren naar Russische ondernemingen gelinkt aan defensiebedrijven en eindigden deels in wapens.
Toenmalig minister Wopke Hoekstra van Buitenlandse Zaken noemde het "tenenkrommend" dat het niet lukt om de toevoer van chips naar Rusland volledig af te snijden en riep de bedrijven op om meer te doen.
Het ministerie van Buitenlandse Zaken zegt vandaag dat er altijd onderzoek wordt gedaan bij signalen over sanctieontwijking. Ook laat een woordvoerder weten dat Nederland zich inspant voor Europese sanctiepakketten. "Sinds het laatste pakket moeten Europese bedrijven voortaan meer maatregelen nemen om omzeiling via buitenlandse dochterondernemingen tegen te gaan."
