Artsen op de spoedeisende hulp zien een zorgwekkende stijging van het aantal ongelukken met elektrische fietsen. Vooral de onder jongeren populaire fatbike zorgt voor een toename van het aantal ongelukken met ernstig letsel. VeiligheidNL, een kenniscentrum voor letselpreventie, pleit voor een verbod van deze vaak opgevoerde elektrische fiets voor kinderen onder de 16 jaar.
Waar in 2022 nog zeven fatbikebestuurders op de spoedeisende hulp belandden, waren dat er vorig jaar al 59, zo blijkt uit cijfers van VeiligheidNL. In de eerste vier maanden van dit jaar waren er alleen al 33 incidenten. Het gaat hierbij alleen om ongevallen waarbij de fatbiker zelf gewond raakte. Vorig jaar raakten ook twaalf andere weggebruikers gewond bij een ongeval waarbij een fatbike betrokken was. In de eerste vier maanden van dit jaar waren dat er tien.
"In veel gevallen gaat het om hoofd- en hersenletsel", vertelt Martijntje Bakker van VeiligheidNL. "En hersenletsel is vaak onomkeerbaar, dus als je dat hebt, dan genees je daar bijna niet van. En als het dan gaat over kinderen tussen de 10 en 14 jaar, is dat natuurlijk heel zorgwekkend."
De cijfers van VeiligheidNL zijn gebaseerd op informatie van veertien van de 83 SEH-afdelingen in Nederland. Ook wordt niet altijd het type fiets genoteerd als iemand met letsel op de SEH belandt. Waarschijnlijk ligt het werkelijke aantal incidenten dus veel hoger. Tegelijkertijd zijn er de afgelopen jaren ook steeds meer fatbikes verkocht, waardoor het aantal incidenten automatisch ook stijgt.
Emma (19) raakte ernstig gewond toen zij werd aangereden door iemand op een elektrische fiets:
De maximumsnelheid van fatbikes is 25 km/u, maar opgevoerd kunnen ze soms harder dan 45 km/u. "We denken dat fatbikes dezelfde trends gaan volgen als de e-bike", zegt Bakker van VeiligheidNL. "Dat leidde bijvoorbeeld in vijf jaar tijd tot een verviervoudiging van het aantal letselgevallen onder jonge slachtoffers. Het is eigenlijk wachten tot de fatbike precies diezelfde trend gaat volgen, of misschien nog wel erger."
De Fietsersbond vindt dat vooral handelaren van fatbikes en ouders van kinderen met een opgevoerde elektrische fiets hun verantwoordelijkheid moeten nemen. "Het zou goed zijn als ouders zich realiseren dat hun kinderen niet verzekerd zijn bij een ongeval", zegt Esther van Garderen van de bond. "Dus los van het menselijk leed, zou het je weleens heel veel geld kunnen kosten als de verzekering niet uitkeert bij letselschade." De organisatie pleit voor een minimumleeftijd van 12 jaar voor bestuurders van een e-bike.
VeiligheidNL vindt dat veel te jong. "Als je het over dit soort snelheden hebt, moet je die leeftijd op minimaal 16 zetten. Kinderen van die leeftijd mogen op een brommer, dan heb je ook iets meer risicobesef en -perceptie en kun je beter inschatten wat je doet."
Voorlichting
David Baden van de Nederlandse Vereniging van Spoedeisende Hulp Artsen vindt vooral dat er betere voorlichting moet komen. "Als je kijkt dat maar 8 procent van de mensen op een e-bike een helm gebruikt, dan hebben we in eerste instantie enorme voorlichtingscampagnes nodig over het belang van een helm. Als dat niet voldoende effect heeft, moet je gaan nadenken hoe je het gebruik van de helm meer kunt stimuleren."
Een helmplicht vindt Baden een lastige kwestie. "Het lastige daarvan is vaak dat je ook moet handhaven. We weten hoe Nederlanders daar in zijn: dan gaan we meteen in de weerstand, terwijl je het eigenlijk meer als een gewoonte wil zien dat je een helm gebruikt als je op een gemotoriseerd voertuig zit."
Vijftig levens per jaar
De Fietsersbond is tegen een helmverplichting. Van Garderen: "Er is uitgerekend dat dat vijftig levens per jaar zou kunnen redden. Dat klinkt heel mooi en dat is het ook. Maar als het een plicht wordt, weten we ook dat 70 procent van de mensen zegt te stoppen met fietsen en weer in de auto gaat zitten. Tegelijkertijd hebben we ook 4000 doden per jaar aan bewegingsarmoede. Dus dit lijkt me het paard achter de wagen spannen."
In maart kwamen vier grote fatbike-fabrikanten al met een plan om het opvoeren van fatbikes tegen te gaan. Belangrijkste punt is de boycot van verkooppunten van fietsen wanneer die zich niet houden aan de wettelijke regels. Dealers die direct de geïmporteerde fatbikes al opvoeren, zouden moeten worden aangepakt.
