Marieke Schunselaar
redacteur Nieuwsuur
Marieke Schunselaar
redacteur Nieuwsuur
Verschillende gemeenten in Noord-Nederland maken zich zorgen over een mogelijke toename van drugscriminaliteit in hun havens. Dat blijkt uit een rondgang van Nieuwsuur. Burgemeesters vrezen dat criminelen op zoek gaan naar alternatieven nu de Rotterdamse haven steeds strenger op drugs controleert.
De belangrijkste noordelijke havens zijn die van Harlingen, Lauwersoog, Delfzijl en de Eemshaven. "Alles buiten de deur houden, lijkt me een illusie", zegt Ina Sjerps, burgemeester van Harlingen. "Maar we willen die ernstige praktijken uit Rotterdam in onze havens voorkomen."
In Vlissingen is de verplaatsing al zichtbaar: de douane heeft in de haven van Vlissingen de afgelopen maanden al meer cocaïne gevonden dan in heel 2022. Dit komt vermoedelijk mede door de strengere controles in de Rotterdamse haven. Wat ze in Harlingen kunnen verwachten, weet de burgemeester niet, maar ze wil dat mensen op hun hoede zijn. "En dat het nu niet gevonden wordt, betekent niet dat het er niet is."
De woordvoerder van gemeente Het Hogeland, waaronder Lauwersoog en de Eemshaven vallen, sluit zich hierbij aan: "In onze havens is er minder containervervoer, maar ze hebben wel een gunstige strategische ligging. Zicht krijgen op de vele vormen van ondermijnende criminaliteit is complex, maar we weten dat er dingen gebeuren die niet mogen."
Ook de gemeente Eemsdelta, waar de haven van Delfzijl ligt, houdt rekening met een verschuiving van activiteiten nu in andere Nederlandse havens het toezicht is versterkt, zo laat een woordvoerder weten.
Naïef
Volgens onderzoeker Niko Struiksma is de vrees van de gemeenten terecht. In 2020 heeft hij onderzoek gedaan naar de georganiseerde criminaliteit in de noordelijke zeehavens. "Concrete cijfers zijn er niet, maar betrokken agenten gaven aan dat het naïef is te denken dat er niks speelt. Bovendien zijn er enkele incidenten geweest die hier aanwijzing voor geven."
Zo is er in 2017 een cocaïnevondst gedaan van 261 kilogram op een Urker vissersboot. Daarnaast zijn er wel eens drugspakketjes aangespoeld aan de noordelijke kust. Zijn conclusie is dan ook: "De noordelijke zeehavens lijken aantrekkelijk voor de georganiseerde criminaliteit vanwege de beperkte mate van toezicht en het grotendeels openbare karakter van de havens."
De beveiliging moet volgens hem beter. "Jachtschepen en vissersboten kunnen hier ongezien in- en uitvaren en deze boten zijn vrij toegankelijk vanaf de kade."
Onderzoeker Niko Struiksma laat in de haven van Lauwersoog zien hoe makkelijk je er binnenkomt:
De risico's in de noordelijke havens zijn anders dan in Rotterdam, zegt politie Noord-Nederland. Die gaan meer over de zogenaamde drop-off methode. Hierbij worden drugs vanaf schepen in zee overboord gegooid en vervolgens worden deze pakketjes uit het water gehaald. Hoewel het om kleinere hoeveelheden zal gaan dan bij containerschepen, gaat het volgens Struiksma nog steeds om substantiële bedragen.
Investeringen
Politie Noord-Nederland laat desgevraagd weten sinds het rapport in 2020 wel degelijk extra investeringen te hebben gedaan in de aanpak van drugscriminaliteit in de havens. "Ondanks het intensiveren van de informatiepositie hebben wij geen concrete signalen die duiden op toegenomen drugscriminaliteit in de noordelijke havens. Dat wil logischerwijs niet zeggen dat die criminaliteit niet bestaat."
Ook de douane zegt dat er geen aanwijzingen zijn dat er sprake is van toenemende drugscriminaliteit in de noordelijke havens. Maar: "De realiteit is dat drugscriminelen altijd naar wegen zoeken om hun criminele activiteiten voort te zetten. Dit kan ertoe leiden dat een versterkte aanpak op één plaats leidt tot het verschuiven van hun criminele activiteiten naar een andere plek: een zogenaamd waterbedeffect. Dit mogelijke effect is voor de douane zorgelijk en zeer ongewenst en krijgt de volle aandacht."
Drones en cameratoezicht
Zo heeft de douane al verschillende maatregelen genomen: het inzetten van drones en cameratoezicht in de havens. Daarnaast werkt de Kustwacht dit jaar met een nieuw vliegtuig dat is uitgerust met moderne sensoren. En de gemeente Het Hogeland werkt sinds kort samen met Meld Misdaad Anoniem, zegt de woordvoerder. "We ontvangen vanaf nu als gemeente rechtstreeks relevante signalen over criminaliteit en fraude en dit vergroot onze informatiepositie."
Mogelijk zullen nieuwe maatregelen volgen. De politie adviseerde in 2020 al om de zeehavens voor publiek te sluiten. In Harlingen kijken ze daar nu naar, zegt burgemeester Sjerps. "Harlingers willen graag vrij kunnen rondlopen. Wel zijn we nu aan het kijken of de haven 's nachts afgesloten kan worden."
Toch kan het volgens onderzoeker Struiksma nog beter: "Je moet hier dag en nacht zijn om te weten wat er speelt. Pas als je zoekt, zal je vinden en krijgt dit probleem prioriteit. Deze vicieuze cirkel moeten we doorbreken."
