Zogenoemde 'derdelanders', vluchtelingen uit Oekraïne met een tijdelijke verblijfsvergunning, krijgen een vertrekpremie als ze terugkeren naar hun land van herkomst. Zeventig van 4660 derdelanders hebben zich gemeld, tien derdelanders zijn inmiddels vertrokken. Maar de meesten willen in Nederland blijven en stappen naar de rechter.
Wie zich in juni heeft gemeld, krijgt 5000 euro en een enkele reis naar het land van herkomst. Meldt de derdelander zich deze maand, dan is de bijdrage 2000 euro. Aanmelden voor de premie kan tot 1 augustus 2023.
Vertrekken
Sinds het uitbreken van de oorlog in Oekraïne, zijn bijna honderdduizend Oekraïners naar Nederland gevlucht. Asiel aanvragen was niet nodig; ze konden meteen aan het werk, in elk geval tot 2025. Dat gold ook voor een kleine vijfduizend mensen die geen Oekraïens paspoort hebben, maar wel een tijdelijke verblijfsvergunning voor studie of werk in Oekraïne.
Zij kregen in Nederland - net als Oekraïners - tijdelijke bescherming volgens de Europese Richtlijn Tijdelijke Bescherming (RTB). Daar komt nu op 4 september een einde aan. De 'derdelanders' verliezen dan het recht op gemeentelijke opvang én het recht om hier te mogen werken. Ze moeten dus vertrekken.
Nieuwsuur spreekt derdelanders, die Oekraïne zijn ontvlucht. Ze voelen zich omgekocht: Waaronder de 25-jarige Shima uit Iran. Ze was één tentamen verwijderd van een carrière als tandarts in Oekraïne:
"De staatssecretaris van Justitie had meteen vanaf het begin deze groep kunnen uitsluiten, maar nu naar onze mening niet meer", zegt asieladvocaat Marjon Ristra-Peeters. "Je kunt mensen niet eerst het recht geven en dan weer afpakken."
Demissionair staatssecretaris Eric van der Burg vindt dat mensen met een tijdelijke Oekraïense verblijfsvergunning voor studie of werk veelal veilig kunnen terugkeren naar het land van herkomst. Wanneer iemand te vrezen heeft voor bijvoorbeeld vervolging of geweld, is er altijd de mogelijkheid om asiel aan te vragen in Nederland, zegt Van der Burg.
De meeste personen komen uit een veilig land van herkomst. Een aantal mensen - uit Jemen en Syrië met tijdelijk verblijfsrecht in Oekraïne - mag waarschijnlijk in Nederland blijven, dat zijn ongeveer honderd mensen. In de overige zaken zal de IND beslissen na beëindiging van de tijdelijke bescherming onder de RTB-richtlijn.
Derdelanders die na afloop van de tijdelijke bescherming toch in Nederland willen blijven, moeten zich melden in Ter Apel om zich te laten registreren als asielzoeker. Zij moeten dan ook verhuizen naar een opvanglocatie van het Centraal Orgaan opvang asielzoekers (COA).
Eerder trok de Vereniging van Nederlandse Gemeenten (VNG) aan de bel. De VNG wil van staatssecretaris Van der Burg horen waar de derdelanders naartoe moeten als ze niet meer welkom zijn in de opvang. Het aanmeldcentrum in Ter Apel heeft geen plaats voor deze mensen.
Van der Burg heeft gemeenten gevraagd om derdelanders tot het overgangsmoment vrijwillig te blijven opvangen. "Ik blijf met gemeenten en samenwerkpartners in gesprek om te kijken hoe de opvangopgave voor alle groepen in goede banen kan worden geleid", schrijft hij aan de Kamer.
