"Minister Helder en ik willen vooropstellen dat het overlijden van een kind een zeer verdrietige en ingrijpende situatie is. Op dit moment werken wij samen aan een oplossing waarmee we ouders die in zo'n situatie terecht komen beter kunnen helpen. Een dergelijke oplossing raakt aan zowel zorg als aan bestaanszekerheid en is zeer complex. We willen dit, in blijvend contact met de doelgroep, verder vormgeven."
"Direct na de CRvB uitspraak is samen met het UWV, de SVB, de Belastingdienst en VWS een proces ingericht zodat de zorgverleners die na de uitspraak recht hebben op een uitkering, dit kunnen aanvragen bij het UWV. Daarnaast zijn we, naar aanleiding van de uitspraak de exacte gevolgen van hiervan in kaart aan het brengen. Dat is complex en de uitspraak heeft verstrekkende gevolgen."
"Over beide onderwerpen hopen wij in het najaar met meer duidelijkheid te komen."
Nieuwsuur - Vraag 1
De SVB heeft de afgelopen jaren, en tot op de dag van vandaag, budgethouders standaard geadviseerd om met familieleden in de 1e en de 2e graad een zorgovereenkomst van opdracht af te sluiten. En dus geen arbeidsovereenkomst aan te gaan. Volgens de drie experts die wij spreken klopt dit niet. "We weten al 10 jaar dat een familierelatie en een arbeidsrelatie prima kunnen samengaan, soms niet, maar vaak ook wel" "mensen zijn het bos in gestuurd" "het past niet bij het recht". Graag een reactie.
"Met een persoonsgebonden budget (PGB) kiest de budgethouder of vertegenwoordiger zelf de zorgverlener. Dat is het uitgangspunt. Budgethouders worden zo in staat gesteld om zelf regie te voeren op hun zorg- en/of ondersteuningsbehoefte op maat."
"De afspraken over wanneer en waar je de zorg verkrijgt en hoe een zorgverlener de zorg uitvoert wordt vastgelegd in een zorgovereenkomst. Daarbij zijn er twee soorten overeenkomsten: een arbeidsovereenkomst en een overeenkomst van opdracht. Welke overeenkomst van toepassing is, is afhankelijk van de individuele relatie en of er sprake is van een arbeidsovereenkomst met een gezagsrelatie. Of er een gezagsverhouding is, is afhankelijk van onder andere de omstandigheden waarin er zorg wordt verleend."
"De SVB adviseert in algemene zin dat de overeenkomst van opdracht bij familieleden in de 1e en 2e graad (doorgaans) de juiste is. De SVB biedt de mogelijkheid om de arbeidsverhouding te laten toetsen bij de Belastingdienst als er sprake is van een familieverhouding."
Vraag 2
Volgens hoogleraar Barentsen is er vaak in werkelijkheid wél sprake van een arbeidsovereenkomst, zeker als mensen zorg verlenen die normaal door professionals wordt verleend. Zeker als ze medisch voorbehouden handelingen doen, injecties zetten etc. Dat zit je dicht op normaal werk en ver van wat normaal in de familiekring gebruikelijk is. Graag een reactie.
"Het is mogelijk dat in familieverband sprake is van een arbeidsovereenkomst. Dit is afhankelijk of wordt voldaan aan de voorwaarden voor het bestaan van een arbeidsovereenkomst, waarvan een gezagsverhouding er één is. En is het van belang dat dit gezag daadwerkelijk in de praktijk wordt uitgeoefend. Dit volgt niet automatisch uit het doen van (voorbehouden) medische verrichtingen."
Vraag 3
Minister Helder heeft april dit jaar de Kamer gezegd dat ze gaat kijken of en welke oplossingen passend zijn voor deze groep (kamerstuk 34 104, nr.375). Alle experts die Nieuwsuur heeft gesproken roepen het kabinet op om nu het sociale vangnet alsnog goed te regelen via het arbeidsrecht voor de totale groep zorgende pgb familieleden. Om hen ook de individuele lange gang via UWV naar de rechter te besparen. Als dit niet wordt aangepast dan zal het rechtssysteem verstopt raken. Graag een reactie.
"Het is van belang dat voor iedereen een passend vangnet bestaat. In Nederland is dat automatisch geregeld voor groepen waarbij sprake is van een arbeidsovereenkomst, als zij persoonlijke arbeid verrichten onder gezag. Binnen de groep zorgende PGB familieleden kan er dus sprake zijn van een arbeidsrelatie. Ik adviseer als er daadwerkelijk sprake is van een gezagsverhouding, dit expliciet vast te leggen in een schriftelijke arbeidsovereenkomst, juist om een gang naar de rechter te voorkomen."
"Zoals in de algemene inleiding geschreven, staat voorop dat het overlijden van een kind een zeer ingrijpende situatie is voor alle direct betrokkenen, met name de ouders. De toezegging die minister Helder heeft gedaan, gaat ook specifiek over deze groep. Omdat een arbeidsovereenkomst niet in de rede ligt vanwege het ontbreken van een gezagsverhouding, werken we aan een alternatieve oplossing. Zo spoedig mogelijk hopen we met meer informatie te komen."
Vraag 4
Het huidige automatisch uitsluiten van familieleden van een arbeidsovereenkomst en van een sociaal vangnet wordt gekwalificeerd als: "hardvochtig" "schrijnend" "niet erg menselijk" en "systeem falen". Graag een reactie.
"De vraag suggereert dat het huidige systeem familieleden automatisch uitsluit van een arbeidsovereenkomst en een sociaal vangnet. Dat is niet het geval. Als er sprake is van een arbeidsovereenkomst met een gezagsrelatie kan er vervolgens ook sprake zijn van een verzekerde dienstbetrekking voor de werknemersverzekeringen (ZW, WW en WIA). Zoals hierboven beschreven heeft minister Helder toegezegd naar een oplossing te zoeken voor de groep waarvan een arbeidsovereenkomst niet in de rede ligt vanwege het ontbreken van een gezagsverhouding. Zo spoedig mogelijk hopen we met meer informatie te komen."
Vraag 5
Vorig jaar bleek uit twee onderzoeken dat het huidige overheidsbeleid leidt tot hardvochtige effecten voor pgb-zorgverleners. https://panteia.nl/new-nl/assets/File/Eindrapport%20hardvochtige%20effecten_definitief_13-07-22.pdf en https://www.beleidsonderzoekers.nl/zvw-pgb-en-bestaanszekerheid/
Gezien deze twee recente onderzoeken kunnen we concluderen dat het probleem niet nieuw is voor de politiek en nog urgenter geworden met de uitspraak van de CrvB van 30 maart jl. Gaat de minister actie ondernemen? Zo ja, op welke termijn?
"Ja, samen met de SVB, het UWV, de Belastingdienst en minister Helder werk ik aan een uitwerking van de gevolgen van de uitspraak die de Centrale Raad van Beroep eind maart heeft gedaan. Deze uitwerking is ingewikkeld omdat de uitspraak effect heeft op zowel wetgeving en beleid, als de uitvoering. Tegelijk voert het UWV de uitspraak al uit voor de zorgverleners met een arbeidsovereenkomst die nu een WW-uitkering aanvragen. Ik verwacht in het najaar hier meer duidelijkheid over te kunnen geven."
Vraag 6
Wat is het advies van minister van Gennip aan de ruim 80.000 pgb zorgverleners die nu hun familielid verzorgen, en die nog niet werken via een arbeidsovereenkomst?
"Om te kunnen beoordelen of sprake is van een arbeidsovereenkomst is de aanwezigheid van een gezagsverhouding van belang. Daarnaast blijkt uit de uitspraken van de Centrale Raad dat niet alleen relevant is wat op papier staat, maar dat juist ook uit de praktijk moet blijken dat er daadwerkelijk gezag is uitgeoefend."
"Zoals eerder aangegeven, is er in veel gevallen geen sprake van een gezagsverhouding bij familieleden. In geval van twijfel bij de zorgverlener: laat het toetsen door de Belastingdienst (via de SVB) en leg bij positief advies dit vast in de arbeidsovereenkomst. Dat kan helpen als de rechtsverhouding beoordeeld moet worden bij aanvang van het werk, of eventueel later door een rechter, de Belastingdienst of door het UWV bij een eventuele uitkeringsaanvraag."